خزرلغتنامه دهخداخزر. [ خ َ ] (ع مص ) زیرک و فتان گردیدن . (از منتهی الارب ) (از تاج العروس ). || نگریستن بدنباله ٔ چشم ، یقال : خزرالرجل اذا نظر بلحظالعین .(منتهی الارب ) (از اقرب الموارد) (از تاج العروس ).
خزرلغتنامه دهخداخزر. [ خ َ زَ ] (اِخ ) ابن یافث . وی پسر یافث و یافث پسر نوح بوده است . بعضی ها نسب طایفه ٔ خزر را به اومی دهند. رجوع کنید به تاریخ گزیده چ قزوینی ص 28.
خزرلغتنامه دهخداخزر. [ خ َ زَ ] (اِخ ) محالی است در ترکستان که دشت قپچاق نیز گویند. (از ناظم الاطباء) (از فرهنگ جهانگیری ) (از غیاث اللغات ). ولف می گوید خزرنام ولایتی است در توران .صاحب برهان قاطع می گوید: نام ولایتی است از ترکستان که مردم آنجا بسیار سفید می باشند و قُندُز از آن ولایت آورند
خزرلغتنامه دهخداخزر. [ خ َ زَ ] (ع مص ) خرد و تنگ گردیدن چشم . || شکستن چشم بینایی را. خلقة. || دیدن آن بگوشه ٔ چشم . (از اقرب الموارد) (از لسان العرب ) (منتهی الارب ). || بازکردن چشم و فروخوابانیدن آن . || احول بودن یکی از دو چشم . (از تاج العروس ) (از لسان العرب ) (منتهی الارب ).
خزرلغتنامه دهخداخزر. [ خ ُ زَ ] (اِخ ) ابن لوذان . او شاعری از شاعران عرب بوده است . (از منتهی الارب ).
خجرلغتنامه دهخداخجر. [ خ َ ج َ ] (ع ص ) بوی قسمتهای پایین بدن . بوی مقعد. || بدبویی سعال . (از منتهی الارب ). بدبویی سرفه . (از ناظم الاطباء). || صدای آب بر دامن کوه . (از اقرب الموارد).
خجرلغتنامه دهخداخجر. [ خ ِ ج ِرر ] (ع ص ) بسیارخوار. بسیارخورنده . (از منتهی الارب ) (از متن اللغة).ج ، خِجِرّون . || بددل . (از منتهی الارب ). جبان و روگردان از جنگ . (از متن اللغة). ج ، خجرون .
خجیرلغتنامه دهخداخجیر. [ خ ُ / خ ِ ] (ص )خوب . زیبا. جمیل . خوش صورت . صاحب حسن . (از برهان قاطع) (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ) (از فرهنگ جهانگیری ) (از غیاث اللغات ). || پسندیده . دانشمند. آنرا هجیر نیز گویند. (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ) <spa
خیزگیرلغتنامه دهخداخیزگیر. (اِ مرکب ) نوعی بازی است که آنرا خیزبگیر گویند. رجوع به خیز بگیر شود.|| کبوتر ماده که در وقت نشاط کبوتر نر مستی کند. (ناظم الاطباء).
چخجیرلغتنامه دهخداچخجیر. [ چ َ ] (اِ) چخشور. (شعوری ). قسمی از پای جامه ٔ گشاد که بدان پاشنه را می بندند. (ناظم الاطباء). || چاقشور. چاقچور. رجوع به چاقچور شود.
خزرانلغتنامه دهخداخزران . [ خ َ ] (اِ) پارسی خیزران است و آن نوعی نی می باشد. (از مخزن الادویه از انجمن آرای ناصری ). رجوع به خیزران شود. حمدالله مستوقی در وصف آن آرد: چوبش بوجار مانند است چوگان ازو سازند صمغش شیر خشت است . (نزهة القلوب ).
خزربهلغتنامه دهخداخزربه . [ خ َرَ ب َ ] (ع اِمص ) آشفتگی سخن . (از ناظم الاطباء). سردرگمی سخن . (از منتهی الارب ). || یاوه گویی .(از منتهی الارب ). عدم ارتباط کلام . (ناظم الاطباء).
خزرجلغتنامه دهخداخزرج . [ خ َ رَ ] (اِخ ) ابن علی بن العباس از صوفیان بود. رجوع به ابوطالب صوفی شود.
خزرجیلغتنامه دهخداخزرجی . [ خ َ رَ ] (اِخ ) برأبن معروربن صخر از بنی سلمه خزرجی بود او اول کسی بود که در عقبه با پیغمبر بیعت کرد و باز هم او اول کسی بود که وصیت کرد روی من به کعبه دفن کنید. پیش از هجرت به مدینه وفات یافت . (از تاریخ گزیده چ 2 ص <span class="h
خزرانلغتنامه دهخداخزران . [ خ َ زَ ] (اِخ ) محالی است در ترکستان که دشت قپچاق نیزگویند. (از ناظم الاطباء). خزر رجوع به خزر شود: ناحیتی است مشرق دیواری است میان کوه و دریا و دیگر دریاست و بعضی از رود آمل و جنوب وی سریر است و مغربش کوه است و شمالش براذاس است و نندر و این ناحیتی است بسیار نعمت و
دریای باب الابوابلغتنامه دهخدادریای باب الابواب . [ دَرْ ی ِ بُل ْ اَ ] (اِخ ) بحر باب الابواب . بحر خزر. دریای خزر. رجوع به خزر و بحر خزر (ذیل بحر) و دریای خزر در ردیفهای خود شود.
دریای جیلانلغتنامه دهخدادریای جیلان . [ دَرْ ی ِ ] (اِخ ) دریای جرجان . دریای خزر. دریاچه ٔ خزر. رجوع به خزر در ردیف خود شود.
دریای کاسپینلغتنامه دهخدادریای کاسپین . [ دَرْ ی ِ ی َ ] (اِخ ) دریای خزر. بحر خزر. رجوع به خزر و کاسپین در ردیفهای خود شود.
دریای آبسکونلغتنامه دهخدادریای آبسکون . [ دَرْ ی ِ ب َ / ب ِ ] (اِخ ) دریای خزر. دریاچه ٔ خزر. بحر خزر. بحیره ٔ جرجانیه . دریای گرگان . رجوع به خزر و آبسکون در ردیفهای خود شود.
خزرانلغتنامه دهخداخزران . [ خ َ ] (اِ) پارسی خیزران است و آن نوعی نی می باشد. (از مخزن الادویه از انجمن آرای ناصری ). رجوع به خیزران شود. حمدالله مستوقی در وصف آن آرد: چوبش بوجار مانند است چوگان ازو سازند صمغش شیر خشت است . (نزهة القلوب ).
خزربهلغتنامه دهخداخزربه . [ خ َرَ ب َ ] (ع اِمص ) آشفتگی سخن . (از ناظم الاطباء). سردرگمی سخن . (از منتهی الارب ). || یاوه گویی .(از منتهی الارب ). عدم ارتباط کلام . (ناظم الاطباء).
خزرجلغتنامه دهخداخزرج . [ خ َ رَ ] (اِخ ) ابن علی بن العباس از صوفیان بود. رجوع به ابوطالب صوفی شود.
خزرجی اندلسیلغتنامه دهخداخزرجی اندلسی . [ خ َ رَ اَ دَ / دُ ل ُ ] (اِخ ) ضیاءالدین ابومحمد عبداﷲبن محمد انصاری خزرجی مالکی اندلسی اسکندری معروف به ابی الجیش مغربی متوفی به سالهای 626 هَ . ق یا 627 هَ
خزرجی انصاریلغتنامه دهخداخزرجی انصاری . [ خ َ رَ ی ِ اَ ] (اِخ ) نام او موفق الدین شافعی است . او راست : المآثر النفسیه که به مصر در مطبعه حجر به سال 1278 هَ . ق . چاپ شد. (از معجم المطبوعات ).
دربند خزرلغتنامه دهخدادربند خزر. [ دَ ب َ دِ خ َ زَ ] (اِخ ) دروازه ٔ خزر. رجوع به دروازه ٔ خزر و دربند و باب الابواب شود.
دریای خزرلغتنامه دهخدادریای خزر. [ دَرْ ی ِ خ َ زَ ] (اِخ )بحر خزر. دریاچه ٔ خزر. دریای کاسپین . دریای گیلان . دریای گرگان . بحر باب الابواب . آق دریا. دریای خزروان . دریای خزران . دریای خزرا. زراه اکفوده . دریای هشترخان .و رجوع به خزر در ردیف خود و بحرخزر ذیل بحر شود.
اخزرلغتنامه دهخدااخزر. [ اَ زَ ](ع ص ) نعت از خزر. احول . کج چشم . || خردچشم . تنگ چشم . آنکه چشم خرد و تنگ دارد. || آنکه بگوشه ٔ چشم نظر کند. بگوشه ٔ چشم نگاه کننده . آنکه بگوشه ٔ چشم نگرد. (تاج المصادر بیهقی ). که بدنبال چشم نگرد. (مهذب الاسماء). مؤنث : خَزْراء. ج ، خُزر.
دریاچه ٔ خزرلغتنامه دهخدادریاچه ٔ خزر. [ دَرْچ َ / چ ِ ی ِ خ َ زَ ] (اِخ ) دریای خزر. بحر خزر. دریاچه ای به شمال ایران . رجوع به خزر در ردیف خود شود.
بجناک خزرلغتنامه دهخدابجناک خزر. [ ب ِ ؟ خ َ زَ ] (اِخ ) ناحیتی است ، مشرق وی کوه خزران است و جنوب وی آلانست و مغرب وی دریای ِ گرز است و شمال وی مروات است و این گروهی بودند ازقدیم از ترکان بجناکی و اینجا آمدند و به غلبه این ناحیت بستدند و اینجا مقیم شدند و خداوندان خرگاه و قبه و چهارپای و گوسپندند