غمانلغتنامه دهخداغمان . [ غ َ ] (ص ) غمناک . (لطائف اللغات از غیاث اللغات و آنندراج ). مغموم و اندوهگین . (ناظم الاطباء). || (اِ) ج ِغم ، برخلاف قیاس ، نظیر: گناهان و سخنان و جز آن . غمها. اندهان . و در بعضی شواهدی که در زیر آورده میشود ظاهراً بمعنی غم است بحال افراد نه جمع :
غمیانلغتنامه دهخداغمیان . [ غ َ م َ ] (ع اِ) مثنای غَمی ̍ یا غَمی ً. (منتهی الارب ). رجوع به غَمی ً شود.
غیمانلغتنامه دهخداغیمان . [ غ َ ] (اِخ ) (ذو...) یکی از اذواء حمیر (امرا و پادشاهان حمیر که القاب ایشان به «ذو» آغاز میشد) و او ابن خنیس بن کربال بن هانی بن اصبح بن زیدبن قیس بن صیفی بن زرعةبن سبا الاصغر بود. ابرهةبن صباح و محمدبن نضربن تریم از ذوغیمان (یا آل ذی غیمان ) هستند. (از تاج العروس )
غیمانلغتنامه دهخداغیمان . [ غ َ ] (اِخ ) ابن جبیل (یا خثیل ) جد است مر امام مالک را. (منتهی الارب ). صاحب تاج العروس آرد: غیمان بن خُثَیل و بقولی جُبَیل به جیم ، پسر عمروبن حارث جد امام مالک بن انس بن ابی عامربن عمروبن حارث بن غیمان ، مکنی به ابوعبداﷲ و ملقب به ذواصبح و فقیه مدینه بود - انتهی
غیمانلغتنامه دهخداغیمان . [ غ َ ] (اِخ ) قصری در یمن که نام آن قلاب بود و قبور بزرگان حمیر در آنجاست . (از تاج العروس ).
غمان آمیغلغتنامه دهخداغمان آمیغ. [ غ َ ] (ن مف مرکب ) آمیخته به غم یا آمیخته به غمها : آه ازین جور بد زمانه ٔ شوم همه شادی او غمان آمیغ.رودکی .
بی غمانهلغتنامه دهخدابی غمانه . [ غ َ ن َ / ن ِ ] (ق مرکب ) با بیغمی ، در تعریف وضع و نفس مستعمل است . (از آنندراج ) : چون غنچه داشتم دل جمع اندرین چمن بر باد داد یک نفس بی غمانه ام . صائب .اگرچه هر نف
غمان آمیغفرهنگ فارسی عمیدآمیختهبهغم: ◻︎ آه از این جور بد زمانهٴ شوم / همه شادی او غمان‌آمیغ (رودکی: ۵۲۴).
ثنیانلغتنامه دهخداثنیان . [ ث ِ ] (اِخ ) نام موضعی که در آنجا غمّان و تغلب و ذبیان و غیرهم بر بنی عذره تاخت آوردند و ظفر نصیب بنی عذره گردید. || نام موضعی است که در آنجا غمّان و تغلب و ذبیان و غیر هم بر بنی زهره ظفر یافتند.
نوشخندهلغتنامه دهخدانوشخنده . [ خ َ دَ / دِ ](اِ مرکب ) نوشخند. رجوع به نوشخند شود : این کوه زهره دل که نهنگی است بحرکش ازنوش خنده بین که چه زهر غمان کشد.خاقانی .
غمفرهنگ فارسی عمیدحزن؛ اندوه: ◻︎ تا بشکنی سپاه غمان بر دل / آن بِه که می بیاری و بگساری (رودکی: ۵۱۱)، ◻︎ همه راز این کار با من بگوی / که تا باشمت زاین غمان چاره‌جوی (فردوسی: ۲/۳۳۵).⟨ غم بردن: (مصدر لازم) [قدیمی] = ⟨ غم خوردن⟨ غم خوردن: (مصدر لازم) [مجاز] غصه خوردن؛ اندوه خوردن: ◻︎ هر آ
تاخت آوردنلغتنامه دهخداتاخت آوردن . [ وَ دَ ] (مص مرکب ) حمله کردن . هجوم کردن : ثُنیان ، موضعی که در آنجا غمّان و تغلب و ذبیان و غیرهم بر بنی عذره تاخت آوردند و ظفر نصیب بنی عذره گردید. (منتهی الارب ). || مؤاخذه و عتاب سخت کردن ، چنانکه تاخت آوردن به کسی بمعنی سخت اعتراض کردن و ایراد کردن به اوست
اندیشگانلغتنامه دهخدااندیشگان . [ اَ ش َ / ش ِ ] (اِ) ج ِ اندیشه . || غمان . اندهان . (یادداشت مؤلف ) . افکار ناراحت کننده : ایا نشسته به اندیشگان حزین و نژندهمیشه اختر تو پست و همت تو بلند. آغاجی .در
غمان آمیغلغتنامه دهخداغمان آمیغ. [ غ َ ] (ن مف مرکب ) آمیخته به غم یا آمیخته به غمها : آه ازین جور بد زمانه ٔ شوم همه شادی او غمان آمیغ.رودکی .
غمان آمیغفرهنگ فارسی عمیدآمیختهبهغم: ◻︎ آه از این جور بد زمانهٴ شوم / همه شادی او غمان‌آمیغ (رودکی: ۵۲۴).
دغمانلغتنامه دهخدادغمان . [ دَ غ َ ] (ع مص ) فراگرفتن کسی را گرمی و سردی . (از ذیل اقرب الموارد از لسان ). دَغم . و رجوع به دغم شود.
دغمانلغتنامه دهخدادغمان . [ دُ ] (ع ص ) سیاه چرده یا سیاه دفزک . (منتهی الارب ). سیاه ، و گویند سیاه با عظم و بزرگی .(از اقرب الموارد). || (اِخ ) از اعلام است ، و آنرا به فتح اول نیز خوانند. (از منتهی الارب ).
لغمانلغتنامه دهخدالغمان . [ ل ِ ] (اِخ ) دهی جزو دهستان دیکله ٔ بخش هوراند شهرستان اهر، واقع در 17500گزی جنوب کلیبر و 14500گزی شوسه ٔ اهر به کلیبر. کوهستانی ، معتدل مایل به گرمی و دارای 220 تن
قطب الدین سنغمانلغتنامه دهخداقطب الدین سنغمان . [ ق ُ بُدْ دی ؟ ] (اِخ ) وی به سال 581 هَ . ق . پس از مرگ پدرش نورالدین محمد، پادشاه حصن کیفا شد. رجوع به تاریخ گزیده چ لندن ج 1 ص 446 شود.
پغمانلغتنامه دهخداپغمان . [ پ َ ] (اِخ ) سلسله ٔ کوهی نزدیک کابل به هندوکش و کوه بابا پیوسته است سرچشمه ٔ رود هلمند. (هیرمند - هندمند) از سلسله ٔ غربی آن کوه است . احتمال دارد که کوه اوشیدرن یا اوشیدم که هر دو یکی است و مکرراً در اوستا یاده شده همان سلسله ٔ کوهی باشد که رود هلمند از آن میخیزد.
