فترلغتنامه دهخدافتر. [ ف ُ ] (ع اِ) بوریای برگ خرما که بر آن آرد بیزند. (منتهی الارب ) (اقرب الموارد).
فترلغتنامه دهخدافتر. [ ف َ ت َ ] (ع اِ) پی . || گوشت پی ناک و درشت . || مقدار معلومی از طعام . رجوع به فَتْر شود. || (اِمص ) سستی . (منتهی الارب ).
فترلغتنامه دهخدافتر. [ ف ِ ] (ع اِ) مابین دو انگشت سبابه و ابهام وقتی که گشاده باشد. (از اقرب الموارد).
فترلغتنامه دهخدافتر. [ ف ِت ْ ت َ ] (ع اِ) ماهیی که چون آن را به پای بسپری سستی در پای پدید آید چندان که عرق کنی . (منتهی الارب ) (اقرب الموارد).
فطرلغتنامه دهخدافطر. [ ف َ ] (ع مص ) آفریدن . || شکافتن . (ترجمان القرآن جرجانی ) (از اقرب الموارد). || دوشیدن ماده شتر و گوسپند را به سبابه و ابهام یا با کنار انگشتان . (از اقرب الموارد). || شتاب کردن در خمیر و از آن نان فطیر پختن . (ناظم الاطباء). || اختراع و ابتدا و انشاء کردن کار را. ||
فطرلغتنامه دهخدافطر. [ ف ِ ] (اِخ ) دهی است از بخش ضیأآباد شهرستان قزوین ، دارای 226 تن سکنه . آب آن از چشمه و محصول عمده اش غلات دیمی ، باقلا، ماش و لبنیات است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1).
فطرلغتنامه دهخدافطر. [ ف ِ ] (ع مص ) گشایش روزه . (منتهی الارب ). روزه گشادن . (فرهنگ فارسی معین ). مقابل صوم . (از اقرب الموارد).- عید فطر ؛ عید روزه گشادن . عید فطر نزد مسلمانان عید پس از روزه ٔ رمضان است . (از اقرب الموارد). جشنی که مسلمانان پس از پایان ماه رمض
فطرلغتنامه دهخدافطر. [ ف ُ ] (ع اِ) نباتی است سفید بشکل نصف تخم مرغ که منکوس باشد و بی برگ و گل و ساقش بسیار کوتاه و جوف او مملو از صفایح ، و مأکول ، او را به فارسی قارچ [ خوانند ] و فطر و کماءة اسم جنس مأکول و غیرمأکول آنند... (از تحفه ٔ حکیم مؤمن ). نوعی ازسماروغ است و این بدترین همه ٔ
فطیرلغتنامه دهخدافطیر. [ ف َ ] (اِخ ) عید یهود و نصرانیان . (یادداشت مؤلف ). از اعیاد یهود. (اقرب الموارد) : گر نبارد فیض باران عنایت بر سرم لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر. سعدی .رجوع به فطیرخواران شود.
فتریدنلغتنامه دهخدافتریدن . [ ف َ ت َ دَ ] (مص ) دریدن و شکافتن . (برهان ) (آنندراج ). || کندن .(برهان ). رجوع به فتردن و فتاریدن و فتالیدن شود.
فتراتلغتنامه دهخدافترات . [ ف َ ت َ ] (ع اِ) ج ِ فَتْرت . (اقرب الموارد) : دل قوی دار که چنین فترات در جهان بسیار بوده است . (تاریخ بیهقی ). رجوع به فترت شود.
فتراکلغتنامه دهخدافتراک . [ ف ِ ] (اِ) تسمه و دوالی باشد که از پس و پیش زین اسب آویزند، و آن را به ترکی قنجوقه گویند. (برهان ). سموت زین باشد. (اسدی ). ترک بند. (یادداشت بخط مؤلف ) : برافکند برگستوان بر سمندبه فتراک بربست پیچان کمند. فردوس
فتردنلغتنامه دهخدافتردن . [ ف َ ت َ دَ ] (مص ) دریدن و پاره کردن . (برهان ). دریدن از یکدیگر. (اسدی ) : خود برآورد و باز ویران کردخود ترازید و باز خود بفترد. خسروی .- برفتردن ؛ کندن . (یادداشت بخط مؤلف ) <s
فرتلغتنامه دهخدافرت . [ ف ِ ] (ع اِ) میان انگشت سبابه و ابهام . (منتهی الارب ). لغتی است به معنی فِتْر. (از اقرب الموارد). رجوع به فِتْر شود.
استهناعلغتنامه دهخدااستهناع . [ اِ ت ِ ] (ع مص ) منکسر شدن از جواب . (منتهی الارب ): استهنع الرجل ؛ انکسر و فتر من جواب . (اقرب الموارد).
هازبالغتنامه دهخداهازبا. [ زِ ] (ع اِ) ابومعاذ گوید: هازبا نوعی است از ماهی و هیأت او بس خرد بود. و ابوالخیر گوید: در نسخه ٔ سریانی سمک هازبا را ذکر کرده اند و او را به ماهی که او را پاها بسیار بود تفسیر کرده اند و گویند این نوع ماهی در دجله ٔ بغداد بود و طول او به مقدار فتر بود و فتر میان سب
قصف البطنلغتنامه دهخداقصف البطن . [ ق َ ص ِ فُل ْ ب َ ] (ع ص مرکب ) آنکه به وقت گرسنگی سست و فروهشته گوشت گردد و تاب نیارد گرسنگی را. (منتهی الارب ). الذی اذا جاع استرخی و فتر و لم یحتمل الجوع . (اقرب الموارد).
فتریدنلغتنامه دهخدافتریدن . [ ف َ ت َ دَ ] (مص ) دریدن و شکافتن . (برهان ) (آنندراج ). || کندن .(برهان ). رجوع به فتردن و فتاریدن و فتالیدن شود.
فتراتلغتنامه دهخدافترات . [ ف َ ت َ ] (ع اِ) ج ِ فَتْرت . (اقرب الموارد) : دل قوی دار که چنین فترات در جهان بسیار بوده است . (تاریخ بیهقی ). رجوع به فترت شود.
فتراکلغتنامه دهخدافتراک . [ ف ِ ] (اِ) تسمه و دوالی باشد که از پس و پیش زین اسب آویزند، و آن را به ترکی قنجوقه گویند. (برهان ). سموت زین باشد. (اسدی ). ترک بند. (یادداشت بخط مؤلف ) : برافکند برگستوان بر سمندبه فتراک بربست پیچان کمند. فردوس
فتردنلغتنامه دهخدافتردن . [ ف َ ت َ دَ ] (مص ) دریدن و پاره کردن . (برهان ). دریدن از یکدیگر. (اسدی ) : خود برآورد و باز ویران کردخود ترازید و باز خود بفترد. خسروی .- برفتردن ؛ کندن . (یادداشت بخط مؤلف ) <s
خافترلغتنامه دهخداخافتر. [ ت َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان گوکان ،بخش خفر، شهرستان جهرم . واقع در 20 هزارگزی جنوب خاور باب انار و 6 هزارگزی جنوب راه فرعی خفر به گوکان . ناحیه ای است کوهستانی و گرمسیری و مالاریائی دارای <span cl
سردفترلغتنامه دهخداسردفتر. [ س َ دَ ت َ ] (اِ مرکب ) متصدی کل . (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (بهار عجم ). || آیت . نمونه : در جهانگیری چون سنجر سردفتر باش که مرا همچو معزی ز تو سردفتر خاست .لطیف الدین زکی مراغه ای (از لباب الالباب ج 2<
کوفترلغتنامه دهخداکوفتر. [ ت َ ] (اِ) چاشنی که از آلو و انگور می سازند. (ناظم الاطباء) (از اشتینگاس ).
