معدللغتنامه دهخدامعدل . [ م َ دِ ](ع اِ) جای بازگشت . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از اقرب الموارد). جای بازگشت و گریزگاه . (ناظم الاطباء).
معدللغتنامه دهخدامعدل . [ م ُ ع َدْ دِ ] (اِخ ) ابن علی بن لیث صفار امیر سیستان که به سال 298 هَ . ق . به دست سرداران احمدبن اسماعیل سامانی شکست خورد و به فرمان امیر سامانی به هرات و سپس به بخارا فرستاده شد. و رجوع به تاریخ سیستان صص <span class="hl" dir="ltr
معدللغتنامه دهخدامعدل . [ م ُ ع َدْ دِ ] (ع ص ) راست کننده . (آنندراج ). تعدیل کننده . یکسان کننده . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || آنکه عدول را تزکیه او کند. (دهار) (السامی فی الاسامی ). آنکه گواهی به عدالت کسی دهد. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) : وقضات بلخ و اشراف و ع
معدللغتنامه دهخدامعدل . [م ُ ع َدْ دَ ] (ع ص ) راست و درست کرده شده و برابر. (ناظم الاطباء). || عادل شمرده شده . آنکه عدالت و درستی وی مورد تصدیق باشد : چهار ماه روزگار باید و محضری به گوایی دویست معدل تا آن راست از تو قبول کنند. (قابوسنامه ). مردی سی و چهل اندر آمدند،
معدلدیکشنری عربی به فارسیمعدل , حد وسط , ميانه , متوسط , درجه عادي , ميانگين , حد وسط (چيزيرا) پيدا کردن , ميانه قرار دادن , ميانگين گرفتن , رويهمرفته , بالغ شدن , تعديل کننده , برابري , تساوي , تعادل , بهاي رسمي سهم , برابر کردن
محذللغتنامه دهخدامحذل . [ م ُ ذِ ] (ع ص ) مژه که حاذله گرداند چشم را و حاذله چشمی را گویند که آب از آن روان گردد و جای مژه سرخ و دمیده شود. (از منتهی الارب ) (از آنندراج ).
معذللغتنامه دهخدامعذل . [ م ُ ع َذْ ذِ ] (ع ص ) سرزنش کننده و ملامت کننده . (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). و رجوع به تعذیل شود.
معذللغتنامه دهخدامعذل . [ م ُ ع َذْ ذَ ] (ع ص ) آنکه بر بسیاری جود و دهش او ملامت کنند او را. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).
معضللغتنامه دهخدامعضل . [ م ُ ع َض ْ ض ِ ] (ع ص ) دشوار زاینده . مُعَضِّلَة. (منتهی الارب ) (آنندراج ). ج ،معاضیل . (منتهی الارب ) (از آنندراج ). زنی که بچه آوردن بر وی دشوار باشد و کذلک الدجاجة و غیرها. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || بیت معضل ؛ خانه ٔ تنگ . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ن
معضللغتنامه دهخدامعضل . [ م ُ ض َ ] (ع ص ) نزد محدثان حدیثی را گویند که از اسناد آن دو یا بیشتر ساقط شده باشد مانند قول مالک از رسول اﷲ(ص ) و تفاوتی نیست بین آنچه از صحابه و تابعی ساقط شده باشد یا از تابعی و تبع او و یا جز آنها و نیز تفاوتی نکند که سقوط از یک جا باشد یا بیشتر. (از کشاف اصطلاح
معدلاتلغتنامه دهخدامعدلات . [ م ُ ع َدْ دَ ] (ع اِ) گوشه های خانه . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).
معدلتلغتنامه دهخدامعدلت . [ م َ دِ ل َ / م َ دَ ل َ ] (ع اِ) عدل و داد. (غیاث ). داد و دادرسی و عدالت . (ناظم الاطباء) : و آنچه به حکم معدلت و راستی واجب آمدی ... (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 100). چه در احکام
معدلةلغتنامه دهخدامعدلة. [ م َ دِ ل َ / م َ دَ ل َ ] (ع مص ) داد دادن . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || (اِ) داد. (منتهی الارب ) (آنندراج ). داد و عدل . (ناظم الاطباء). و رجوع به معدلت شود.
معدلتفرهنگ فارسی معین(مَ دِ یا دَ لَ) [ ع . معدلة ] 1 - (اِ مص .) دادگری ، دادگستری . 2 - (اِ.) عدل ، داد.
معدل النهارلغتنامه دهخدامعدل النهار. [ م ُ ع َدْ دِ لُن ْ ن َ ] (ع اِ مرکب ) دایره ای است که تنصیف فلک می نماید از مشرق به سوی مغرب و قطب شمالی این دایره محسوس و معروف است و قطب جنوبی این دایره دیده نمی شود مگر بر زمین خط استوا و مایقرب منه و این را معدل النهار از آن گویند که چون سیر شمس براین دایره
معدلاتلغتنامه دهخدامعدلات . [ م ُ ع َدْ دَ ] (ع اِ) گوشه های خانه . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).
معدلتلغتنامه دهخدامعدلت . [ م َ دِ ل َ / م َ دَ ل َ ] (ع اِ) عدل و داد. (غیاث ). داد و دادرسی و عدالت . (ناظم الاطباء) : و آنچه به حکم معدلت و راستی واجب آمدی ... (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 100). چه در احکام
معدلةلغتنامه دهخدامعدلة. [ م َ دِ ل َ / م َ دَ ل َ ] (ع مص ) داد دادن . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || (اِ) داد. (منتهی الارب ) (آنندراج ). داد و عدل . (ناظم الاطباء). و رجوع به معدلت شود.
خط مرکز معدللغتنامه دهخداخط مرکز معدل . [ خ َطْ طِ م َ ک َ زِ م ُ ع َدْ دِ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) خطی است خارج شده از مرکز عالم بسوی مرکز تدویر و انتهای آن بر فلک البروج است . (یادداشت بخط مؤلف ).
ساعت معدللغتنامه دهخداساعت معدل . [ ع َ ت ِ م ُ ع َدْ دَ ] (ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) ساعت معتدل . رجوع به ساعت مستوی و ساعت نجومی شود.
بهت معدللغتنامه دهخدابهت معدل . [ ب ُ ت ِ م ُ ع َدْ دَ ] (ترکیب وصفی ،اِ مرکب ) فضله ای باشد میان بهت شمس و بهت قمر، چون بهت شمس از بهت قمر کم کنی . و نیز فضله ای باشد میان دو بهت دو ستاره ٔ مستقیم یا راجع. (التفهیم ص 138).
علی معدللغتنامه دهخداعلی معدل . [ ع َی ِ م ُ ع َدْ دَ ] (اِخ ) ابن احمدبن طالب معدل . از دانشمندان علم کلام معتزله بود و در سال 386 یا 387 هَ . ق . درگذشت . او را کتابی است در رد بر شیعه . (از معجم المؤلفین از لسان المیزان ابن ح