نفس الامرلغتنامه دهخدانفس الامر. [ ن َ سُل ْ اَ ] (ع اِ مرکب ) حقیقت کار. (ناظم الاطباء) (غیاث اللغات ). اصل مدعا. حاق واقع. || ثابت محقق . کار واقعی . (غیاث اللغات ). || کلمه ٔ نفس الامر یعنی حد ذات هر شی ٔ و بعضی گفته اند مراد مرتبه ٔ عقل فعال است و عقل اول و نفس کلیه را نیز نفس الامر نامند، و ع
خلاف نفس الامرلغتنامه دهخداخلاف نفس الامر. [ خ ِ / خ َ ف ِ ن َ سُل ْ اَ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) ضد حقیقت و راستی کار. (ناظم الاطباء).
مافی نفس الامرلغتنامه دهخدامافی نفس الامر. [ ن َ سِل ْ اَ] (ع اِ مرکب ) کلمه ٔ مأخوذ از تازی ، یعنی هر آنچه در خود چیزی باشد. || حقیقت امر و اصل و ذات امر. (ناظم الاطباء).
راست خواستنلغتنامه دهخداراست خواستن . [ خوا / خا ت َ ] (مص مرکب ) طالب امر واقعی و نفس الامر بودن از کسی . (آنندراج ). جویای راست شدن . طالب راست بودن . حقیقت خواستن : اگر راست خواهی سخنهای راست نشاید درآرایش بزم خواست . <p class=
حاقلغتنامه دهخداحاق . [ حاق ق ] (ع ص ، اِ) نعت فاعلی از حق . نفس الامر. حقیقت امرو مغز آن . اصل شی ٔ: حاق واقع، حاق ّ مسئله ، حاق مطلب این است . || وسط چیزی . (منتهی الارب ). میان چیزی . (غیاث اللغات ): سقط علی حاق رأسه ؛ آنکه با سر افتد. || جئته فی حاق الشتاء. (منتهی الارب )؛ در بحبوحه ٔ ز
واقعلغتنامه دهخداواقع. [ ق ِ ] (ع ص ) نعت فاعلی از وقوع . رجوع به وقوع شود. || حاصل . (اقرب الموارد). || آنکه سنگ آسیا را نقر کند. || مرغ که بر درخت باشد یا لانه گرفته باشد. (اقرب الموارد). || مرغ فرود آینده از هوا. (منتهی الارب ) (آنندراج ).- نسر واقع . رجوع به ذی
جهةلغتنامه دهخداجهة. [ ج ِ هََ ] (ع اِ) طرف و جانب . (آنندراج ). || کرانه . (ناظم الاطباء). زی . سمت . جهت . سوی . || یکی از جهات اصلی و فرعی . (منتهی الارب ). رجوع به جهات شود. || هر یک از شش نهایت بعدهای سه گانه . (از التفهیم ). || (اصطلاح منطق ) ماده در قضیه از قبیل وجوب ، امکان ، امتناع
موجودلغتنامه دهخداموجود. [ م َ ] (ع ص ، اِ) هست . (آنندراج ). مقابل نیست ومعدوم . هرچه که صحیح باشد سؤال درباره ٔ او، که آیامعدوم گردد. (یادداشت مؤلف ). هست شده . (منتهی الارب )(ناظم الاطباء). هست کرده شده . (آنندراج ) : خردرا اولین موجود دان پس نفس و جسم آن گه <b
نفسلغتنامه دهخدانفس . [ ن َ ف َ ] (ع اِ) سخن دراز. (منتهی الارب ) (آنندراج ). یقال : کتب کتاباً نفسا؛طویلاً. (منتهی الارب ). || جرعه . (منتهی الارب ) (آنندراج ). یقال : اکرع فی الاناء نفساً او نفسین ؛ای جرعة او جرعتین . || سیرابی . (از منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء): شراب ذونفس ؛ شر
درازنفسلغتنامه دهخدادرازنفس . [ دِ ن َ ف َ ] (ص مرکب ) آنکه نفسی دراز دارد. || کنایه از پرگوی و پرحرف . (برهان ). بسیار حرف زن . (لغت محلی شوشتر خطی ). پرگو. بسیارسخن . روده دراز. پرروده . پرچانه . وراج . مکثار.
درنفسلغتنامه دهخدادرنفس . [ دَ ن َ ف َ ] (ق مرکب ) درزمان . فی الحال . (شرفنامه ٔ منیری ). درحال . دردم . درلحظه . (ناظم الاطباء). فوراً. بی درنگ . دردم . آناً : نبردند پیشش مهمات کس که مقصود حاصل نشد در نفس . سعدی .نبینی که آتش زبا
حدیث نفسلغتنامه دهخداحدیث نفس . [ ح َ ث ِ ن َ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) با خویشتن گفتن . سخن با خویش گفتن . به خود گفتن . تزکین .
تازه نفسلغتنامه دهخداتازه نفس . [ زَ / زِ ن َ ف َ ](ص مرکب ) تازه دم . کسی که تازه وارد کاری شده و هنوزخسته نشده است . (فرهنگ نظام ): لشکری بزرگ و تازه نفس بمیدان فرستادند. اسبانی تازه نفس . قشونی تازه نفس .
