ترجمه مقاله

خان اعظم

لغت‌نامه دهخدا

خان اعظم . [ ن ِ اَ ظَ ] (اِخ ) شمس الدین محمد اتگه از شعرای هندی است . صبح گلشن او را چنین یاد می کند. شمس الدین محمد اتگه متخلص به خان اعظم شوهر ماهم مرضعه ٔ اکبر پادشاه است از امراء والادستگاه و بالاجایگاه همایون پادشاه است و دمی که همایون پادشاه از شیرشاه منهزم شد بقصدعبور خود را بدریای گنگ زد و مشرف بغرق بود بدستگیری شمس الدین محمد اتگه از آن ورطه ٔ هلاک خلاص رونمود ازاین حسن خدمت همایون پادشاه یوماً فیوماً در منزلتش می افزود تا آنکه در عهد اکبری بکمال عظمت و جلالت رسید. آخر کار از دست ادهم خان بسردیوان در دوازدهم رمضان سنه ٔ 969 هَ . ق . شهادت یافت و قاتل هم در قصاص به مقر اصلی خود شتافت . قبرش در جوار مزار فیض بار حضرت نظام الدین اولیاء قدس سره است . این بیت از اوست :
منه ای طفل اشک از خانه ٔ چشمم قدم بیرون
که مردم زاده ها از خانه می آیند کم بیرون .
(از صبح گلشن چ هند ص 150 و قاموس الاعلام ترکی ج 3).
ترجمه مقاله