دارالشفا
لغت‌نامه دهخدا
دارالشفا. [ رُش ْ ش ِ ] (اِخ ) مدرسه دینی بزرگی است در شهر قم که سابقاً مریضخانه ٔ آستانه بود و فتح علیشاه در موقع ساختمان مدرسه ٔ فیضیه به سال 1312 هَ . ق . آن را هم احداث کرد و توسعه بخشید و فضای کنونی آن 70/5 گز طول و 32 گز عرض دارد و دارای 32 حجره ٔ تحتانی و 20 حجره فوقانی است . بانی طبقه تحتانی فتحعلیشاه و بانی طبقه فوقانی که دارای حجرات شکیل و جالب توجه میباشد حاج میرزا محمدعلی توتون فروش تهرانی است که در سال 1359 هَ . ق . آن را بپایان رسانید. در قسمت جنوبی آن ایوانی است که از آنجا به مدرسه ٔ فیضیه وارد میشوند ارتفاع آن 12 و طولش 13 و عرضش 4 گز است و بدنه ٔ آن کاشی خشتی زمینه زرد و جرزهای آن آجری و سقفش مقرنس گچی و دارای کتیبه ای از کاشی بخط نستعلیق میباشد که اشعار زیر بر آن نوشته شده : «ناظم فتح علیخان صبا ملک الشعرا - نویسنده مهدی ملک الکتاب » و اشعار این است :
این همایون درگه فرخ پی گردون همال
درگه علم است و باب فضل و کریاس کمال
این مقرنس طاق چبود؟این منورشمسه چیست ؟
آسمان با شکوه و آفتاب بی زوال
این حریم حرمت حریم ، این عرش فرشابارگاه
گشت بنیاد از مثال پادشاه بیمثال
باد یا رب بخت بیدارش چو حی لاینام
باد یا رب ملک و اقبالش چو ملک لایزال .
و در قسمت علیای آن سنگ مرمر کبودرنگی مشتمل بر تاریخ بنا نصب شده است . در محلی که اکنون مدرسه ٔ دارالشفا ساخته شده قبلاً صحن کوچکی بوده که در هر ضلع آن چهار حجره وجود داشته و در پس آن هم بنای دیگری معروف بصحن شادقلی بوده که از آنجا به مدرسه ٔ فیضیه (بنای سوم ) میرفتند. عمارت اولی را مرحوم میرزا تقی خان اعتمادالدوله (مشهور به ساروتقی )که از وزرای شاه عباس ثانی بوده است 1055 هَ . ق . بنا نهاده چنانکه آب انباری هم که در قسمت دارالشفا باقی است از بقایای همان بنای سابق و بانی آن همان وزیر است . فتحعلیشاه چون این سه بنا را کوچک دید بخرابی آنها دستور داد و بجای آنها مدرسه ٔ فیضیه و دارالشفا را بصورت کنونی ساخت و شاهزاده کامران میرزا در سال 1304 هَ . ق . که به قم رفت بتأسیس یک بیمارستان در دارالشفا همت گمارد. و این مدرسه را دارالشفای آستانه و مریضخانه قرار داد و یک نفر طبیب به مدیریت آن گماشت و تعدادی طبیب و کارگر برای آن استخدام نمود و مبلغی برای دوا و غذای مرضی در نظر گرفت اما پس ازوفات او از دارالشفا جز اسمی باقی نماند و بیشتر حجرات آن انبار کسبه و عمارت مدرسه اش قهوه خانه شده بودتا در سال 1337 هَ . ق . آیةاﷲ فیض به تخلیه ٔ حجراتش پرداخته تدریجاً آنها را از دست کسبه و متفرقه خارج کرد و تعمیر نمود و محل سکونت محصلین علوم دینی قرار داد. در قسمت شمالی دارالشفا ایوانی است بعرض یک وطول 11/5 و ارتفاع 8 گز که جرزهایش آجری و اطراف جرزها کاشی گره سازی و سقف آن با آجر و کاشی و دارای کتیبه ای از کاشی است بخط ثلث و حدیث نبوی که زمخشری درکشاف و ثعلبی در کشف البیان نقل نموده اند بر آن نوشته شده است . (انجم فروزان - عباسی فیض صص 138 - 141).
|| نام مدرسه ٔ عالی شیراز که بدستور شاه شجاع پسر امیرمبارزالدین ، از سلسله ٔ آل مظفر ساخته شد. این پادشاه به اهل فضل و هنر توجهی داشت و حافظ شاعر نامدار او را میستود. شاه شجاع میرسید شریف جرجانی عالم معروف صرف و نحو و منطق را به استادی این مدرسه گماشت (تاریخ فرهنگ ایران صدیق ص 185).
|| محله ای به قزوین .
این همایون درگه فرخ پی گردون همال
درگه علم است و باب فضل و کریاس کمال
این مقرنس طاق چبود؟این منورشمسه چیست ؟
آسمان با شکوه و آفتاب بی زوال
این حریم حرمت حریم ، این عرش فرشابارگاه
گشت بنیاد از مثال پادشاه بیمثال
باد یا رب بخت بیدارش چو حی لاینام
باد یا رب ملک و اقبالش چو ملک لایزال .
و در قسمت علیای آن سنگ مرمر کبودرنگی مشتمل بر تاریخ بنا نصب شده است . در محلی که اکنون مدرسه ٔ دارالشفا ساخته شده قبلاً صحن کوچکی بوده که در هر ضلع آن چهار حجره وجود داشته و در پس آن هم بنای دیگری معروف بصحن شادقلی بوده که از آنجا به مدرسه ٔ فیضیه (بنای سوم ) میرفتند. عمارت اولی را مرحوم میرزا تقی خان اعتمادالدوله (مشهور به ساروتقی )که از وزرای شاه عباس ثانی بوده است 1055 هَ . ق . بنا نهاده چنانکه آب انباری هم که در قسمت دارالشفا باقی است از بقایای همان بنای سابق و بانی آن همان وزیر است . فتحعلیشاه چون این سه بنا را کوچک دید بخرابی آنها دستور داد و بجای آنها مدرسه ٔ فیضیه و دارالشفا را بصورت کنونی ساخت و شاهزاده کامران میرزا در سال 1304 هَ . ق . که به قم رفت بتأسیس یک بیمارستان در دارالشفا همت گمارد. و این مدرسه را دارالشفای آستانه و مریضخانه قرار داد و یک نفر طبیب به مدیریت آن گماشت و تعدادی طبیب و کارگر برای آن استخدام نمود و مبلغی برای دوا و غذای مرضی در نظر گرفت اما پس ازوفات او از دارالشفا جز اسمی باقی نماند و بیشتر حجرات آن انبار کسبه و عمارت مدرسه اش قهوه خانه شده بودتا در سال 1337 هَ . ق . آیةاﷲ فیض به تخلیه ٔ حجراتش پرداخته تدریجاً آنها را از دست کسبه و متفرقه خارج کرد و تعمیر نمود و محل سکونت محصلین علوم دینی قرار داد. در قسمت شمالی دارالشفا ایوانی است بعرض یک وطول 11/5 و ارتفاع 8 گز که جرزهایش آجری و اطراف جرزها کاشی گره سازی و سقف آن با آجر و کاشی و دارای کتیبه ای از کاشی است بخط ثلث و حدیث نبوی که زمخشری درکشاف و ثعلبی در کشف البیان نقل نموده اند بر آن نوشته شده است . (انجم فروزان - عباسی فیض صص 138 - 141).
|| نام مدرسه ٔ عالی شیراز که بدستور شاه شجاع پسر امیرمبارزالدین ، از سلسله ٔ آل مظفر ساخته شد. این پادشاه به اهل فضل و هنر توجهی داشت و حافظ شاعر نامدار او را میستود. شاه شجاع میرسید شریف جرجانی عالم معروف صرف و نحو و منطق را به استادی این مدرسه گماشت (تاریخ فرهنگ ایران صدیق ص 185).
|| محله ای به قزوین .
