نافلة
لغت‌نامه دهخدا
نافلة. [ ف ِ ل َ ] (ع اِ) غنیمت . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (معجم متن اللغة) (المنجد) (اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). || فرزند فرزند. (ترجمان علامه جرجانی ). نواسه . (مهذب الاسماء). نبیره . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). ولدالولد. (معجم متن اللغة) (از اقرب الموارد) (المنجد). نوه . نواسه . فرزندزاده . بچه زاده . قال اﷲ تعالی : و وهبنا له اسحق و یعقوب نافلة. (قرآن 72/21). || دهش . (منتهی الارب ). عطیه . (المنجد) (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (اقرب الموارد). هر عطیه ای که تبرع جوید بدان بخشنده اش از صدقه یا کار خیر. (از معجم متن اللغة). عطیه و بخشش غیرواجب . (غیاث اللغات ). ج ، نوافل : هو کثیرالنوافل ؛ کثیرالعطایا و الفواضل . (المنجد). || عبادتی که واجب نبوده است . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). انجام دادن آنچه که عمل بدان بر تو فرض و واجب نباشد. (از المنجد). آنچه که زائد بر فریضه باشد. (از اقرب الموارد). عبادتی که بر بنده واجب نباشد. (غیاث اللغات ) (از معجم متن اللغة). طاعت که نه فریضه بود. (السامی ). طاعتی که فریضه نباشد.(ترجمان علامه جرجانی ). ما تفعلوا مما لایجب . (اقرب الموارد). تطوع . طاعتی که نه فریضه بود و نه سنت . طاعت زیاده . طاعت افزونی . (یادداشت مؤلف ). ج ، نوافل .
- نماز نافله ؛ نماز سنت که واجب نباشد. نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را نافله گویند، در میان نمازهای نافله به نافله های شبانه روز بیشتر سفارش شده و آنها در غیر روز جمعه سی وچهار رکعتند. هشت رکعت آن نافله ٔ ظهر، هشت رکعت نافله ٔ عصر، چهار رکعت نافله ٔ مغرب ، دو رکعت نافله ٔ عشا، یازده رکعت نافله شب و دو رکعت نافله ٔ صبح و چون دو رکعت نافله ٔ عشاء بنابر احتیاط باید نشسته خوانده شود یک رکعت حساب می شود و در روزهای جمعه بر شانزده رکعت نافله ٔ ظهر وعصر چهار رکعت اضافه می شود. از یازده رکعت نافله ٔ شب هشت رکعت آن باید به نیت نافله ٔ شب و دو رکعت آن به نیت نماز شفع و یک رکعت آن به نیت نماز وتر خوانده شود. نمازهای نافله را می شود نشسته خواند و نافله ٔ ظهر و عصر و عشاء را در سفر نباید خواند. (ذخیرةالعباد آیت اﷲ فیض چ قم ص 89) :
خدایگان جهان مر نماز نافله را
به جای ماند و ببست از پی فریضه ازار.
ای طاعت تو فرض و دگر نافله ها
وز بخشش تو قافله در قافله ها.
در سیزده ساعت شب صد نافله کردستی
با چارده مه فرضی بگذار به صبح اندر.
هر ساعت به طاعت مشغول شدی و نافله ای و تطوعی برآوردی . (سندبادنامه ص 191).
- امثال :
فریضه چون آمد نافله برمی خیزد .
- نماز نافله ؛ نماز سنت که واجب نباشد. نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را نافله گویند، در میان نمازهای نافله به نافله های شبانه روز بیشتر سفارش شده و آنها در غیر روز جمعه سی وچهار رکعتند. هشت رکعت آن نافله ٔ ظهر، هشت رکعت نافله ٔ عصر، چهار رکعت نافله ٔ مغرب ، دو رکعت نافله ٔ عشا، یازده رکعت نافله شب و دو رکعت نافله ٔ صبح و چون دو رکعت نافله ٔ عشاء بنابر احتیاط باید نشسته خوانده شود یک رکعت حساب می شود و در روزهای جمعه بر شانزده رکعت نافله ٔ ظهر وعصر چهار رکعت اضافه می شود. از یازده رکعت نافله ٔ شب هشت رکعت آن باید به نیت نافله ٔ شب و دو رکعت آن به نیت نماز شفع و یک رکعت آن به نیت نماز وتر خوانده شود. نمازهای نافله را می شود نشسته خواند و نافله ٔ ظهر و عصر و عشاء را در سفر نباید خواند. (ذخیرةالعباد آیت اﷲ فیض چ قم ص 89) :
خدایگان جهان مر نماز نافله را
به جای ماند و ببست از پی فریضه ازار.
ابوحنیفه ٔ اسکافی (از تاریخ بیهقی ص 280).
ای طاعت تو فرض و دگر نافله ها
وز بخشش تو قافله در قافله ها.
مسعودسعد.
در سیزده ساعت شب صد نافله کردستی
با چارده مه فرضی بگذار به صبح اندر.
خاقانی .
هر ساعت به طاعت مشغول شدی و نافله ای و تطوعی برآوردی . (سندبادنامه ص 191).
- امثال :
فریضه چون آمد نافله برمی خیزد .
