ابن القفطی

ابن القفطی . [ اِ نُل ْ ق ِ ] (اِخ ) جمال الدین ابوالحسن علی بن یوسف بن ابراهیم بن عبدالواحد الشیبانی . مولد او به شهر کوچک قفط از اعمال صعید مصر به سال 568 هَ .ق . در بدایت عمر بقاهره رفت و مقدمات علوم را بدانجا فراگرفت و آنگاه که پدر او یوسف بتصدی منصبی در سنه ٔ 583 به بیت المقدس شد با پدر بدانجا هجرت کرد و بتکمیل دانش پرداخت و پس از 15 سال سفری بحلب کرد و مدت ده سال در آنجا ببود و به سال 610 عامل خراج گشت و تا سال 628 با فترتی در میان (613-616) بدان مقام باقی ماند و در 633 ملک العزیز او را وزارت خویش داد و تا هنگام مرگ (646) این مقام داشت . در زمان وزارت بتألیف پاره ای کتب خویش توفیق یافت و از مساعدت بعض دانشمندان عصر ازجمله یاقوت دریغ نورزید چنانکه خود یاقوت در کتاب خویش از ایادی و مکارم او امتنان نموده است . او راست : تاریخ الیمن . تاریخ المغرب . تاریخ القاهرة. تاریخ السلاجقه و غیرها. لکن از جمله ٔ کتب او امروز جز مختصر زوزنی مسمّی ̍ به منتخبات از تاریخ الحکماء او که در لیپزیک و نیز قاهره به طبع رسیده چیزی در دست نیست و این کتاب مشتمل بر شرح حال چهارصد و چهارده تن طبیب ومنجم و حکیم است و در تتبعی که نگارنده در فهرست ابن الندیم و تاریخ الحکما در ضمن همین تألیف کرده چنین میداند که تاریخ الحکما جز انشاء دیگر ابن الندیم نیست ، بدین معنی که آنچه را صاحب الفهرست گفته عیناً ابن القفطی با اطاله ٔ بیان بی افزودن مطلبی نو تجدید کرده است و تنها تراجم اشخاصی که پس از 377 هَ .ق . میزیسته اند شاید از خود ابن القفطی یا اقتباس از کتب دیگر باشد مانند عیون الاَنباء ابن ابی اصیبعه و جز آن .