ابوعبدالرحمن

ابوعبدالرحمن . [ اَع َ دِرْ رَ ما ] (اِخ ) بقی بن مخلدبن یزید قرطبی اندلسی . یکی از اعلام و صاحب تفسیر و مسند. او از یحیی بن یحیی اللیثی و محمدبن عیسی الاعشی اخذ حدیث و علم کرد. سپس بمشرق شد و صحبت اکابر فقه و حدیث دریافت و درحجاز از مصعب زهری و ابراهیم بن منذر و دیگر افراد آن طبقه و در مصر از یحیی بن بکیر و زهیربن عباد و طائفه ٔ او به دمشق از ابراهیم بن هشام غسانی و صفوان بن صالح و هشام بن عمار و جماعتی دیگر و نیز از احمدبن حنبل و طبقه ٔ او و به کوفه از یحیی بن عبدالحمید یمانی و محمدبن عبداﷲبن نمیر و ابابکربن ابی شیبه و طائفه ٔ آنان و در بصره از اصحاب حمادبن زید روایت شنید. و در امر حدیث آن عنایت و بذل جهد کرد که مزیدی بر آن میسر نیست و شیوخ او دویست و سی و چهارتن باشند. و ابوعبدالرحمن زاهدی کثیرالصوم و صدوق و کثیرةالتهجد و مجاب الدعوة و اندک نظیر و مجتهد بود او از هیچکس تقلید نکرد و خود برطبق اخبار فتوی میکرد. مولد او رمضان 201 هَ . ق . وفات به جمادی الاخرة سال 276 هَ . ق . بود و صاحب نفخ الطیب گوید ابن حزم گفته است در مسلمانی مانند تفسیر قرآن او تفسیری نیست حتی تفسیر محمدبن جریر طبری . و گویند او با مصنف بن ابی شیبه بأندلس بازگشت و بتدریس و روایت آن پرداخت و گروهی از اهل رای بر مسائل خلافیه ٔ آن کتاب انکار آوردند و عوام بر آن بشوریدند و مطلب بزرگ شد تا خبر بسمع محمدبن عبدالرحیم اموی صاحب اندلس رسید پس بقی بن مخلد و اصحاب رای را بخواند و جزء جزء کتاب را تا پایان پژوهش کرد آنگاه بخازن کتب خانه ٔ خویش داد و گفت خزانه ٔ کتب ما از مانند چنین کتاب بی نیاز نبود بگوی تا از آن نسخت برگیرند و در کتب خانه ٔ شاهی محفوظ دارند و بقی بن مخلد را گفت علوم خویش بطالبان آن بیاموز و مرویات محفوظه ٔ خود روایت کن و اصحاب رای را از تعرض به بقی نهی کرد. و او را کتاب مسندیست که در آن از هزاروسیصد تن محدث صاحب تصنیف روایت کند و نیز کتابی در فتاوی صحابه و تابعین و آن از مصنف بن ابی شیبه و مصنف عبدالرزاق و مصنف سعیدبن منصور جامعتر و سودمندتر است و ابن حزم گوید: تصانیف این امام فاضل پایه های کاخ مسلمانی و بی مانند است و بقی در عداد بخاری و مسلم و نسائی بشمار است . رجوع به نفح الطیب و نامه ٔ دانشوران ج 4 ص 101 و معجم الادباء یاقوت و رجوع به بقی ... شود.