اتمتکین

اتمتکین . [ ] (اِخ ) برادرزاده ٔ خوارزمشاه اتسز. مؤلف چهارمقاله آرد: گورخان خطائی بدر سمرقند با سلطان عالم سنجربن ملکشاه مصاف کرد و لشکر اسلام را چنان چشم زخمی افتاد که نتوان گفت و ماوراءالنهر او را مسلم شد بعد از کشتن امام مشرق حسام الدین انار اﷲ برهانه و وسَع علیه رضوانه . پس گورخان بخارا را به اتمتکین داد پسر امیر بیابانی (؟) برادرزاده ٔ خوارزمشاه اتسز و در وقت بازگشتن او را بخواجه ٔ امام تاج الاسلام احمدبن عبدالعزیز سپرد که امام بخارا بود و پسر برهان ،تا هرچه کند با اشارت او کند و بی امر او هیچ کاری نکند و هیچ حرکت بی حضور او نکند و گورخان بازگشت و به برسخان بازرفت و عدل او را اندازه نبود و نفاذ امر او را حدی نه والحق حقیقت پادشاهی ازین دو بیش نیست . اتمتکین چون میدان تنها یافت دست تظلم برد و از بخارا استخراج کردن گرفت بخاریان تنی چند بودند سوی برسخان رفتند و تظلم کردند گورخان چون بشنید نامه ای نوشت سوی اتمتکین بر طریق اهل اسلام : بسم اﷲ الرحمن الرحیم . اتمتکین بداند میان ما اگرچه مسافت دور است رضاو سخط ما بدو نزدیک است اتمتکین آن کند که احمد فرماید و احمد آن فرماید که محمد فرموده است والسلام - انتهی . آقای قزوینی در حواشی چهارمقاله در باب ((اتمتکین )) آرند: ضبط صحیح این کلمه معلوم نشد در هر صورت این امر محقق است که گورخان در سنه ٔ 536 هَ . ق . بعد از جنگ قطوان حکومت بخارا را بشخصی داد که نامش شبیه بدین کلمه است ، در مختصر تاریخ بخارا لمحمدبن زُفربن عمر که در سنه ٔ 574 هَ . ق . تألیف شده است گوید: ((و چون در شهور سنه ٔ ست و ثلاثین و خمسمائه (536 هَ . ق .) ایمنتکین [ ن ل : الیتکین ] از گورخان والی بخارا شد هم در این سال بفرمود تا حصار را [ یعنی حصار بخارا را ] آبادان کردندو جای باشش خود آنجا ساخت و حصار نیکوتر از آن شد که بود)). رجوع به چهارمقاله چ لیدن ص 22 و 114 شود.