اریوس

اریوس . [ اَ ] (اِخ ) مُرتدّ مشهور. مولد280 م . در اسکندریه و بقولی در قیروان (سیرنائیک ) و متوفی در قسطنطینه به سال 336م . وی نخست پیرو لیکُپُلیس کشیش که در مصر فرقه ای تشکیل کرده بود، گردید. و سپس از طریقه ٔ وی بازگشت و بطریق اسکندریه آشیلاس او را بمرتبه ٔ کشیشی منصوب کرد. اریوس با معلومات و هنرهای خویش بمقامات عالیه نائل گردید. وی امیدوار بود که پس از مرگ آشیلاس قائم مقام او گردد ولی به آرزوی خود نرسید، و از آن پس بر اثر حَسَد آرام ننشست و برآن شد تا رقیب خویش الکساندر را براندازد. نویسندگان کاتولیک علت قیام اریوس رابر ضد عقیده ٔ کلیسا در باب الوهیت کلمه ، به طریق فوق نقل کرده اند اریوس ، چنانکه سن اپیفان گوید، دارای نفوذ بسیار و هوش کامل و دائم بمطالعه و تحقیق مشغول بود و به فلسفه ٔ افلاطون و رموز جدل مشائیین آگاهی داشت . و لما قال اریوس ، القدیم هو اﷲ و المسیح مخلوق ،اجتمعت البطارقة و المطارنة و الاساقفة فی بلد القسطنطنیة بمحضر من ملکهم و کانوا ثلثمائة و ثلثة عشر رجلاً و اتفقوا علی هذه الکلمة اعتقاداً و دعوةً. (ملل و نحل شهرستانی چ 1288 ص 108 ذیل ملکائیه ). و او مؤسس مذهب اریانوسیه است .