اسخولوس

اسخولوس . [ اِ ] (اِخ ) ابن ابی اصیبعه در ترجمه ٔ ارسطوطالیس گوید: و کان ارسطوطالیس کثیرالتلامیذ من الملوک و ابناءالملوک وغیرهم . منهم ثاوفرسطس و اوذیموس و الاسکندروس الملک و ارمینوس و اسخولوس و غیرهم من الافاضل المشهورین بالعلم المبرزین فی الحکمة المعروفین بشرف النسب و قام من بعده لیعلم حکمته التی صنفها و جلس علی کرسیه و ورث مرتبته ابن خالته ثاوفرسطس و معه رجلان یعینانه علی ذلک و یوازرانه یسمی احدهما ارمینوس و الاَّخر اسخولوس و صنفوا کتباً کثیرةً فی المنطق و الحکمة. (عیون الانباء ج 1 ص 57). شهرزوری گوید: اسخولوس از بزرگان و رؤسای شاگردان ارسطوست . مقام و مرتبه ٔ او در حکمت نظیر شادفرسطیس (ثاوفرسطس ) و اودیموس میباشد و در تفسیر و توجیه کلمات استاد خویش معاون و مددکار آنان بوده و در نزد اسکندر هم معزز و محترم میزیسته . اسخولوس را گفتند چرا زن نگیری ؟ گفت من در تهذیب و تکمیل نفس خود عاجزم و در اصلاح و مصالح بدن خویش درمانده و ناتوانم ، چگونه میتوانم باعث اصلاح و تکمیل نفس و تن دیگری شوم ؟ روزی اسکندر بر او غضبناک گردید و امر بحبس وی کرد پس از دخول در محبس زندان بان در مقام تجسس برآمد که اگر از مال دنیا چیزی با او هست بگیرد. اسخولوس گفت عجب طماع و احمق هستی مگر من اینجا برای تجارت آمده ام تا مال همراه خود بیاورم . این سخن به اسکندر برداشتند. بخندید و بفرمود او را رها کنند. از جمله ٔ عادات اسخولوس این بود که غالب اوقات خود رامصروف بخواندن کتب و نوشتن آن میکرد. سفیهی سخن ناشایست بدو گفت . اسخولوس التفات نکرد و گفت کلام این شخص اگر دروغ است چرا غضب کنم برای آنچه که در من نیست و اگر صادق است که سخن حق گفته ، مرد نباید از حق اعراض کند و خشمناک گردد. میگفت صحت روح در نظر حکماء معتبر است و اما آنان را بصحت جسمانی اعتنا و توجهی نیست . (کنزالحکمة ترجمه ٔ نزهة الارواح ص 187 و 188).