اسم تفضیل

اسم تفضیل . [ اِ م ِ ت َ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) صاحب کشاف گوید: اسمی است که از فعل اشتقاق شود برای آنکه فزونی صفتی را در موصوفی بر دیگران (که دارای آن صفت هستند) بیان کند. پس اسم فاعل و اسم مفعول و صفت مشبهه ، از آن جدا گردید، زیرا که آنها فزونی را نرسانند. و صیغه ٔ مبالغه نیز جدا گشت ، زیرا اگرچه فزونی را رساندولی فزونی بر دیگران را نرساند. و کلماتی مانند «کامل » و «زائد» نیز از این تعریف خارج گردید، چه فزونی بر اصل فعل در آنها نباشد یعنی فزونی کمال بر کمال خواسته نشده است و نیز اسم فاعلها که بطریق مغالبت ساخته شود خارج از تعریف است ، مانند طائل ؛ بسیار دراز، که فزونی بر دیگری را نرساند. اینست آنچه در شروح کافیه و عباب آمده است .
فایدة - گاهی از اسم تفضیل چنان خواهند که این صفت در موصوف باشد و در دیگران هیچ نباشد پس در این موارد فزونی صفت در موصوف بر دیگران را نرساند بلکه بودن آن صفت را بحد اعلی در موصوف ، و نبودن آن را در دیگران افاده کند، مانند اسم تفضیلهایی که به خدای تعالی نسبت دهند، چون در اصل این صفات کس را با خداوند شرکت نباشدتا او را بر ایشان برتری بود، همچون اﷲ اکبر، و از این مقوله است داستان یوسف که گفت : رب ّ السجن احب الی مما یدعوننی الیه و مثال آن بسیار باشد. (حاشیه ٔ چلبی بر شرح دیباچه ٔ مطول ). برای اطلاع از اسم تفضیل در فارسی رجوع به صفت تفضیلی شود.