اسکندر افرودیسی
لغت‌نامه دهخدا
اسکندر افرودیسی . [ اِ ک َ دَ رِ اَ ] (اِخ ) ابن الندیم گوید او به روزگار ملوک الطوائف میزیست پس از اسکندر.و او جالینوس را دریافته و میان جالینوس و اسکندر مشاغبات و مخاصماتی رفته است . ابوزکریا یحیی بن عدی گوید من شرح اسکندر را بر کتاب سماع (سماع طبیعی ) در ترکه ٔ ابراهیم بن عبداﷲ نصرانی ناقل و مترجم دیدم و این دو شرح را ورثه ٔ او یکصد و بیست دینار قیمت می نهادند و من برای دست و پا کردن این مبلغ رفتم و چون بازگشتم هر دو را در ضمن کتب دیگر بمردی خراسانی به سه هزار دینار فروخته بودند. و او کتابهای ارسطو را شرح کرده است . او راست : تفسیرقاطیغوریاس که قریب 3000 ورقه است . تفسیر باری ارمینیاس ارسطو. تفسیر انالوطیقای اولای ارسطو تا الأشکال الجمیلة، و او را دو تفسیر است و دومی از اوّلین نیکوتر است . شرح انالوطیقای ثانی ارسطو. شرح کتاب الکون و الفساد ارسطو. تفسیر طوبیقای ارسطو. تفسیر سوفسطیقای ارسطو. تفسیر سماع طبیعی و مقاله ٔ ارسطو و آن هشت مقاله است ، و ابن الندیم گوید: تنها از این تفسیر مقاله ٔ اولی در دست است در دو مقاله و مقاله ٔ دوم هم ناتمام است ، تفسیر مقاله ٔ دوم از نفس کلام ارسطالیس در یک مقاله و آنرا حنین از یونانی بسریانی برده است و مقاله ٔ سوم آن در دست نیست اما مقاله ٔ چهارم را درسه مقاله تفسیر کرده است و موجود از آن دو مقاله ٔ اول و قسمتی از مقاله ٔ سوم است تا مبحث زمان ، و مقاله ٔ پنجم در یک مقاله و مقاله ٔ ششم در یک مقاله و از آن کمی بیش از نصف موجود است ، و مقاله ٔ هفتم در یک مقاله و مقاله ٔ هشتم از آن چند ورق موجود است . شرح قسمتی از مقاله ٔ اولی کتاب السماء و العالم ارسطو. تفسیر حرف نون و لام از کتاب الحروف (الهیات ) ارسطو. و تلخیص کتاب النفس ارسطو. و علاوه بر آن ، کتب ذیل از تألیفات خود اوست : کتاب النفس .کتاب الرد علی جالینوس فی التمکن . کتاب الرد علی جالینوس فی الزمان و المکان . کتاب الأبصار. کتاب اصول العامیة. کتاب عکس المقدمات . کتاب مبادی الکل ّ علی رأی ارسطالیس . کتاب فی ان ّ الموجود لیس مجنس للمقولات العشر. کتاب العنایة. کتاب الفرق بین الهیولی و الجنس . کتاب الردّ علی من قال انه لایکون شی ٌٔ الاّ من شی ٔ. کتاب فی ان ّ الأبصار لاتکون الاّ بشعاعات تنبث من العین و الردّ علی من قال بانبثاث الشعاع . کتاب اللون . کتاب الفصل علی رأی ارسطالیس . کتاب المالیخولیا - انتهی .
اسکندر یا اسکندروس افرودیسی یکی از حکمای مشائی است که در اواخر قرن دوم م . در شهر قدیم افرودیسیا که بین منتشا و آیدین واقع است ، متولد گردید و در عصر سپتیم سور در اسکندریه بتدریس اشتغال داشت و همه ٔ آثار ارسطو را شرح کرد و کافّه ٔ این شروح بزبان عربی ترجمه گردیده حتی در اواخر بزبان لاتین هم ترجمه و اکثر آنها در وندیک طبع شده . خود او نیز سه اثر مستقل درباره ٔ روح ، قدر و حرّیت نوشته است . ابن ابی اصیبعه در طبقات الاطباء پس از شمردن شروحی که وی به آثار ارسطو نگاشته گوید مصنّفات خود او ازین قرار است که بلسان عربی ترجمه شده :
کتاب النفس . مقالة فی عکس المقدّمات . مقالة فی العنایة. مقالة فی الفرق بین الهیولی و الجنس . مقالة فی الردّ علی من قال انه لایکون شی ٌٔ الاّمن شی ٔ. مقالة فی ان ّ الابصار لایکون بشعاعات تنبث من العین و الرد علی من قال بانبثاث الشعاع . مقالة فی اللون و ای ّ شی ٔ هو علی رأی الفیلسوف . مقالة فی الفصل خاصّة ما هو علی رأی ارسطوطالیس . مقالة فی المالیخولیا. مقالة فی الاجناس و الانواع . مقالة فی الرد علی جالینوس فی المقالة الثامنة من کتابه فی البرهان . مقالة فی الرد علی جالینوس فیما طعن علی قول ارسطوطالیس ان کل ما یتحرک فانما یتحرک عن محرک . مقالة فی الرد علی جالینوس فی مادّة الممکن . مقالة فی الفصول التی تقسم بها الاجسام . مقالة فی العقل علی رأی ارسطوطالیس . رسالة فی العالم و ای اجزائه تحتاج فی ثباتها و دوامها الی تدبیر اجزاء اخری . کتاب فی التوحید. مقالة فی القول فی مبادی الکل ّ علی رأی ارسطوطالیس . کتاب آراء الفلاسفة فی التوحید. مقالة فی حدوث الصور لا من شی ٔ. مقالةفی قوام الامور العامیة. مقالة فی تفسیر ما قاله ارسطوطالیس فی طریق القسمة علی رأی افلاطون . مقالة فی ان الکیفیات لیست اجساماً. مقالة فی الاستطاعة. مقاله فی الاضداد و انها اوائل الأشیاء علی رأی ارسطوطالیس . مقالة فی الزمان . مقالة فی الهیولی و انّها معلولة مفعولة. مقالة فی ان ّ القوّة تقبل الاضداد جمیعاً علی رأی ارسطوطالیس . مقالة فی الفرق بین المادة و الجنس . مقالة فی المادة و العدم و الکون و حل مسئلة لِنّاس من القدماء ابطلوا بها الکون من کتاب ارسطوطالیس فی سمع الکیان . مقالة فی الامور العامیة و الکلیة و انها لیست اعیاناً قائمة. مقالة فی الرد علی من زعم ان الاجناس مرکبة من الصور اذ کانت الصور تنفصل منها. مقالة فی ان الفصول التی بها ینقسم جنس من الاجناس لیس واجب ضرورة ان تکون انما توجد فی ذلک الجنس وحده الذی ایاه تقسم بل قد یمکن ان یقسم بها اجناساً اکثر من واحد لیس بعضها مرتباً تحت بعض . مقالة فیما استخرجه من کتاب ارسطوطالیس الذی یدعی بالرومیة ثولوجیا و معناه الکلام فی توحید اﷲتعالی . رسالة فی ان کل علة مباینةفهی فی جمیع الاشیاء و لیست فی شی ٔ من الاشیاء. مقالةفی اثبات الصور الروحانیة التی لا هیولی لها. مقالة فی العلل التی تحدث فی فم المعدة. مقالة فی الجنس . مقالة تتضمن فصلاً من المقالة الثانیة من کتاب ارسطوطالیس فی النفس . رسالة فی القوة الاَّتیة من حرکة الجرم الشریف الی الاجرام الواقعة تحت الکون و الفساد. و رجوع بفهرست تاریخ الحکمای قفطی و تتمه ٔ صوان الحکمة و عیون الانباء ج 1 صص 69 - 70 و رجوع بفهرست همین کتاب شود.
اسکندر یا اسکندروس افرودیسی یکی از حکمای مشائی است که در اواخر قرن دوم م . در شهر قدیم افرودیسیا که بین منتشا و آیدین واقع است ، متولد گردید و در عصر سپتیم سور در اسکندریه بتدریس اشتغال داشت و همه ٔ آثار ارسطو را شرح کرد و کافّه ٔ این شروح بزبان عربی ترجمه گردیده حتی در اواخر بزبان لاتین هم ترجمه و اکثر آنها در وندیک طبع شده . خود او نیز سه اثر مستقل درباره ٔ روح ، قدر و حرّیت نوشته است . ابن ابی اصیبعه در طبقات الاطباء پس از شمردن شروحی که وی به آثار ارسطو نگاشته گوید مصنّفات خود او ازین قرار است که بلسان عربی ترجمه شده :
کتاب النفس . مقالة فی عکس المقدّمات . مقالة فی العنایة. مقالة فی الفرق بین الهیولی و الجنس . مقالة فی الردّ علی من قال انه لایکون شی ٌٔ الاّمن شی ٔ. مقالة فی ان ّ الابصار لایکون بشعاعات تنبث من العین و الرد علی من قال بانبثاث الشعاع . مقالة فی اللون و ای ّ شی ٔ هو علی رأی الفیلسوف . مقالة فی الفصل خاصّة ما هو علی رأی ارسطوطالیس . مقالة فی المالیخولیا. مقالة فی الاجناس و الانواع . مقالة فی الرد علی جالینوس فی المقالة الثامنة من کتابه فی البرهان . مقالة فی الرد علی جالینوس فیما طعن علی قول ارسطوطالیس ان کل ما یتحرک فانما یتحرک عن محرک . مقالة فی الرد علی جالینوس فی مادّة الممکن . مقالة فی الفصول التی تقسم بها الاجسام . مقالة فی العقل علی رأی ارسطوطالیس . رسالة فی العالم و ای اجزائه تحتاج فی ثباتها و دوامها الی تدبیر اجزاء اخری . کتاب فی التوحید. مقالة فی القول فی مبادی الکل ّ علی رأی ارسطوطالیس . کتاب آراء الفلاسفة فی التوحید. مقالة فی حدوث الصور لا من شی ٔ. مقالةفی قوام الامور العامیة. مقالة فی تفسیر ما قاله ارسطوطالیس فی طریق القسمة علی رأی افلاطون . مقالة فی ان الکیفیات لیست اجساماً. مقالة فی الاستطاعة. مقاله فی الاضداد و انها اوائل الأشیاء علی رأی ارسطوطالیس . مقالة فی الزمان . مقالة فی الهیولی و انّها معلولة مفعولة. مقالة فی ان ّ القوّة تقبل الاضداد جمیعاً علی رأی ارسطوطالیس . مقالة فی الفرق بین المادة و الجنس . مقالة فی المادة و العدم و الکون و حل مسئلة لِنّاس من القدماء ابطلوا بها الکون من کتاب ارسطوطالیس فی سمع الکیان . مقالة فی الامور العامیة و الکلیة و انها لیست اعیاناً قائمة. مقالة فی الرد علی من زعم ان الاجناس مرکبة من الصور اذ کانت الصور تنفصل منها. مقالة فی ان الفصول التی بها ینقسم جنس من الاجناس لیس واجب ضرورة ان تکون انما توجد فی ذلک الجنس وحده الذی ایاه تقسم بل قد یمکن ان یقسم بها اجناساً اکثر من واحد لیس بعضها مرتباً تحت بعض . مقالة فیما استخرجه من کتاب ارسطوطالیس الذی یدعی بالرومیة ثولوجیا و معناه الکلام فی توحید اﷲتعالی . رسالة فی ان کل علة مباینةفهی فی جمیع الاشیاء و لیست فی شی ٔ من الاشیاء. مقالةفی اثبات الصور الروحانیة التی لا هیولی لها. مقالة فی العلل التی تحدث فی فم المعدة. مقالة فی الجنس . مقالة تتضمن فصلاً من المقالة الثانیة من کتاب ارسطوطالیس فی النفس . رسالة فی القوة الاَّتیة من حرکة الجرم الشریف الی الاجرام الواقعة تحت الکون و الفساد. و رجوع بفهرست تاریخ الحکمای قفطی و تتمه ٔ صوان الحکمة و عیون الانباء ج 1 صص 69 - 70 و رجوع بفهرست همین کتاب شود.
