افریقای جنوبی
لغت‌نامه دهخدا
افریقای جنوبی . [ اِ / اَ ی ِ ج َ / ج ُ ] (اِخ )اتحادیه ...، کشوریست از کشورهای ملل مشترک المنافع بریتانیا که 14167000 تن جمعیت دارد و پایتخت آن پرتوریاست . و قسمت جنوبی قاره ٔ افریقا را اشغال میکند. از طرف غرب به اقیانوس اطلس و از طرف شرق به اقیانوس هند محدود است . این اتحادیه دارای چهار ایالت بنامهای کاپ ، ناتال ، اورانژ، ترانسوال است و جنوب غربی نیز تحت اداره ٔ آن می باشد. سرزمین باسوتولند تماماً درداخل آن قرار دارد. قسمت عمده ٔ آن فلات است . کوههای دراکنزبرگ در قسمت شرقی آن قرار دارد. آب و هوایش ملایم و خشک است ، بیشتر اراضی آن نیازمند آبیاری است .
محصولات آن عبارتست از: ذرت ، ذرت خوشه ، غلات ، توتون ، پنبه ، پسته زمینی ، میوه و شکر. ثروت معدنی سرشار دارد. از جمله طلا که بیشتر در ویتوراترزرند و الماس در کیمبرلی استخراج میشود و اورانیوم ، زغال سنگ ، مس ، آهن ، منگنز، پنبه ٔ کوهی و کروم که همگی از صادرات عمده ٔ افریقای جنوبی هستند، تجارت آن در ژوهانسبورگ تمرکز یافته است . بنادر عمده اش کیپ تاون ودوربان می باشد. قسمت کمی از جمعیت آن سفیدپوست هستند و بیشتر آن بانتوها و آسیائیها و غیره می باشند.
تاریخ : اولین اروپائی که در سال 1488 م . افریقای جنوبی را دیدن کرد، دیاش پرتقالی بود.اولین مهاجرنشین سفیدپوستان بتوسط شرکت هند شرقی هلند در سال 1652 م . بر دماغه ٔ امیدنیک تأسیس شد. در سال 1841 م . بریتانیا بر افریقای جنوبی مستولی شد، مهاجرنشین های بوئر در سال 1930 - 1939م . بجانب شمال مهاجرت نموده جمهوریهای ترانسوال ، کشور آزاد اورانژ، و ناتال را تأسیس کردند. در نیمه ٔ دوم قرن 19 م . که معادن الماس در اورانژ و معادن طلا در ترانسوال کشف شد، جمع زیادی بخصوص از بریتانیا بقصد استفاده از این منابع گرانبها به سرزمینهای مذکور روی آوردند و دولت بوئر بجلوگیری از ورود آنان اقدام کرد، و این امرباعث جنگ (1899 - 1902) معروف بجنگ بوئرها گردید، بریتانیا پیروز شد، و در 1910 م . اتحادیه ٔ افریقای جنوبی تأسیس گردید، که در آن حقوقی برای بوئرها نیز ملحوظ شد، از قبیل تبعیت از قوانین رومی - هلندی و رسمی شناختن زبان آفریکانس به موازات زبان انگلیسی . دوحزب سیاسی عمده نشأت یافت ؛ یکی حزب اتحادخواهان که طرفدار همکاری بوئرها و بریتانیائیها بود؛ و دیگری حزب ملّیون که از تفوق بوئرها پشتیبانی میکرد، و حتی با ورود کشور در جنگ جهانی دوم مخالفت داشت . پس از جنگ مسئله ٔ تبعیضات و تضییقات نژادی و فجایع سفیدپوستان نسبت به سیاهان بیش از پیش شدت یافت ، و این امر ناشی از آن بود که ملّیون به اجرای برنامه ٔ خود بنام آپارتهید پرداختند که حقوق مالکیت و رأی دادن را از اکثریت غیرسفیدپوست سلب نماید. ملیون ، با اینکه ازحیث تعداد آراء در اقلیت بودند، بواسطه ٔ تغییر حوزه های انتخاباتی و نفوذی که در دیوان کشور و در سنا داشتند، بر حکومت باقی ماندند. قانونی که غیرسفیدپوستان را از سکونت در کویهای سفیدپوستان منع میکرد، بسرعت بموقع اجرا گذاشته شد، و جمع کثیری از مردم مناطق مسکونی بسختی افتادند. همین تبعیضات در دانشگاهها نیز اجرا شد. ضمناً نهضتی برای تشکیل یک حکومت جمهوری در خارج ملل مشترک المنافع آغاز گردید. در 1959 م . مجلس ضرب سکه را بر اساس شمار اعشاری تصویب کرد. فجایعدولت در این سال منجر به مقاومت غیرسفیدپوستان گردید. ولی دولت با کشتار و حبس و توقیف نهضتهای آزادی خواهانه را سرکوبی کرد. در 17 نوامبر 1959 م . مجمع عمومی سازمان ملل چنانکه معمول آن در این گونه موارد است ، از سیاست نژادی اتحادیه اظهار تأسف کرد. (از دائرةالمعارف فارسی ).
محصولات آن عبارتست از: ذرت ، ذرت خوشه ، غلات ، توتون ، پنبه ، پسته زمینی ، میوه و شکر. ثروت معدنی سرشار دارد. از جمله طلا که بیشتر در ویتوراترزرند و الماس در کیمبرلی استخراج میشود و اورانیوم ، زغال سنگ ، مس ، آهن ، منگنز، پنبه ٔ کوهی و کروم که همگی از صادرات عمده ٔ افریقای جنوبی هستند، تجارت آن در ژوهانسبورگ تمرکز یافته است . بنادر عمده اش کیپ تاون ودوربان می باشد. قسمت کمی از جمعیت آن سفیدپوست هستند و بیشتر آن بانتوها و آسیائیها و غیره می باشند.
تاریخ : اولین اروپائی که در سال 1488 م . افریقای جنوبی را دیدن کرد، دیاش پرتقالی بود.اولین مهاجرنشین سفیدپوستان بتوسط شرکت هند شرقی هلند در سال 1652 م . بر دماغه ٔ امیدنیک تأسیس شد. در سال 1841 م . بریتانیا بر افریقای جنوبی مستولی شد، مهاجرنشین های بوئر در سال 1930 - 1939م . بجانب شمال مهاجرت نموده جمهوریهای ترانسوال ، کشور آزاد اورانژ، و ناتال را تأسیس کردند. در نیمه ٔ دوم قرن 19 م . که معادن الماس در اورانژ و معادن طلا در ترانسوال کشف شد، جمع زیادی بخصوص از بریتانیا بقصد استفاده از این منابع گرانبها به سرزمینهای مذکور روی آوردند و دولت بوئر بجلوگیری از ورود آنان اقدام کرد، و این امرباعث جنگ (1899 - 1902) معروف بجنگ بوئرها گردید، بریتانیا پیروز شد، و در 1910 م . اتحادیه ٔ افریقای جنوبی تأسیس گردید، که در آن حقوقی برای بوئرها نیز ملحوظ شد، از قبیل تبعیت از قوانین رومی - هلندی و رسمی شناختن زبان آفریکانس به موازات زبان انگلیسی . دوحزب سیاسی عمده نشأت یافت ؛ یکی حزب اتحادخواهان که طرفدار همکاری بوئرها و بریتانیائیها بود؛ و دیگری حزب ملّیون که از تفوق بوئرها پشتیبانی میکرد، و حتی با ورود کشور در جنگ جهانی دوم مخالفت داشت . پس از جنگ مسئله ٔ تبعیضات و تضییقات نژادی و فجایع سفیدپوستان نسبت به سیاهان بیش از پیش شدت یافت ، و این امر ناشی از آن بود که ملّیون به اجرای برنامه ٔ خود بنام آپارتهید پرداختند که حقوق مالکیت و رأی دادن را از اکثریت غیرسفیدپوست سلب نماید. ملیون ، با اینکه ازحیث تعداد آراء در اقلیت بودند، بواسطه ٔ تغییر حوزه های انتخاباتی و نفوذی که در دیوان کشور و در سنا داشتند، بر حکومت باقی ماندند. قانونی که غیرسفیدپوستان را از سکونت در کویهای سفیدپوستان منع میکرد، بسرعت بموقع اجرا گذاشته شد، و جمع کثیری از مردم مناطق مسکونی بسختی افتادند. همین تبعیضات در دانشگاهها نیز اجرا شد. ضمناً نهضتی برای تشکیل یک حکومت جمهوری در خارج ملل مشترک المنافع آغاز گردید. در 1959 م . مجلس ضرب سکه را بر اساس شمار اعشاری تصویب کرد. فجایعدولت در این سال منجر به مقاومت غیرسفیدپوستان گردید. ولی دولت با کشتار و حبس و توقیف نهضتهای آزادی خواهانه را سرکوبی کرد. در 17 نوامبر 1959 م . مجمع عمومی سازمان ملل چنانکه معمول آن در این گونه موارد است ، از سیاست نژادی اتحادیه اظهار تأسف کرد. (از دائرةالمعارف فارسی ).
