انتکاث

انتکاث . [ اِ ت ِ ] (ع مص ) برگشتن از حاجت خود بسوی دیگر. (از منتهی الارب ) (آنندراج ). برگشتن از حاجت خود. (ازناظم الاطباء) (فرهنگ فارسی معین ). انصراف از حاجتی بسوی حاجت دیگر، و عبارت اساس چنین است : و طلب فلان حاجةً ثم انتکث َ لاخری اذا انصرف عنها لحاجة اخری . (ازاقرب الموارد). || گسسته شدن رسن و پیمان . (منتهی الارب ) (از آنندراج ). گسسته شدن ریسمان و پیمان . (ناظم الاطباء) (از فرهنگ فارسی معین ). گسسته شدن ریسمان و جز آن . (از اقرب الموارد). در لغت شکسته شدن عهد است . || در اصطلاح نجوم قدیم ، چون کوکبی سریعالسیر خواهد که به کوکبی بطی ٔ متصل شود و چون نزدیک شود تغییر در جهت حرکت دهد یعنی مثلاً اگر مستقیم است راجع و اگر راجع است مستقیم گردد و اتصال صورت نبندد. این واقعه را انتکاث گویند. (یادداشت مؤلف ). و اما انتکاث تفسیرش شکافتن است و معنیش آن است که سفلی آهنگ پیوند علوی کند و پیش از آنکه تمام شود این سفلی راجع شود و بازگردد و آن پیوند شکافته آید. (التفهیم ابوریحان بیرونی ص 494). در اصطلاح منجمان نوعی است از انواع اتصالات ، گفته اند که چون کوکب متوجه بنظر یا تناظر یا محاسده به یکی از عقدتین بودپیش از تمام اتصال یک کوکب راجع یا مستقیم یا بطی ٔ یا سریع شود و آن نظر یا تناظر یا محاسده باطل شود یعنی کوکب بحد اتمام نظر یا تناظر یا محاسده نرسد آن بطلان را انتکاث گویند و با نیرین انتکاث نیفتد. (از توضیح التقویم از کشاف اصطلاحات الفنون ج 2 ص 1375).