بجنورد

بجنورد. [ ب ُ ] (اِخ ) شهری است درخراسان ایران . (فرهنگ نظام ). از شهرستانهای تابعه ٔ استان نهم واقع در شمال باختری مرکز استان نهم (خراسان ). از شمال : مرز ایران و شوروی ، خاور: قوچان ، جنوب : سبزوار، باختر: گرگان . آب و هوا در هریک از بخشها متفاوت ، قسمی سردسیر و در جلگه معتدل . آب از رود اترک و رودهای دیگر مثل : عین اللطف ، داغ یورلی ، شیرین چای ، و چشمه سار متعدد مثل : چشمه ٔ بابا امان و بثن قارداش . مهمترین ارتفاعات : آلاداغ به موازات مرز ایران و شوروی ، و قله ٔ معروف آن شاه جهان 3350 گز ارتفاع دارد و سرویا بهار 3050 گز ارتفاع و قله ٔ سعدلوک 2320 گز ارتفاع . کوه تلو به ارتفاع 1233 گز و کوه مسینو به ارتفاع 2496 گز، کوه تقرو به ارتفاع 2240 گز، کوه پالان یا پارلان (گرم داغی ) به ارتفاع 2000 گز و تپه های زورخانه و قزلقان و عبداﷲآباد. کوهها بیشتر جنگل دارد و چمن کالپوش که حدود 70هزار گز طول دارد در آنجاست . قله : بزداغی به ارتفاع 1680گز و آغل چیل به ارتفاع 1460 گز. دره های معروف این کوهستان : دره ٔ اسفراین ،دره ٔ فیروزه در 20 هزارگزی جنوب بجنورد. مهمترین رودخانه ٔ آنجا اترک است که سرچشمه ٔ اصلی آن در لاله رویان (40 هزارگزی قوچان ) است . و دهات گرم خان و مانه رامشروب می نماید. نهرهای مهنان و جرمقان و عین اللطف وداغ یورلی نیز از کوه آلاداغ سرچشمه گرفته به بابا امان ملحق میشوند و رودخانه ٔ شیرین از جعفرآباد سرچشمه گرفته در محمدآباد به اترک می ریزد. رود سومبار از کوههای قوچان سرچشمه گرفته ، از جلگه ٔ اسفراین و جاجرم گذشته به باطلاق فرومی رود و پل ابریشم بر روی همین رودخانه است . شهرستان بجنورد از سه بخش حومه و اسفراین و مانه که 453 آبادی دارد تشکیل شده است نفوس آن 151054 تن است . از طوایف مهم اطراف بجنورد طایفه ٔ شادلو است که طایفه ٔ بزرگی است و در زمان صفویه از کردستان به بجنورد کوچ داده شده ، در نتیجه ٔ معاشرت با طوایف گرایلی زبان آنها مخلوط شده و فعلاً به زبان کردی و ترکی حرف می زنند. محصول آن غلات ، بنشن ، میوه خصوصاً انگور، سیب زمینی ، جالیزکاری ، پنبه ، چغندر، روغن ، پنیر، پشم ، پوست و غیره است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9). اسفراین امروز از مضافات بجنورد و سبزوار و بین نیشابور و این دو ولایت بر حد شمال غرب افتاده است در میان کوهستان . (حاشیه مرحوم بهار بر تاریخ سیستان ص 251). پارت قدیم عبارت از این ولایات بوده : دامغان ، شاهرود، جوین ، سبزوار، نیشابور، مشهد، بجنورد، قوچان ، دره گز، سرخس ، اسفراین ، جام باخرز، خواف ، ترشیز، تربت حیدری . (از ایران باستان پیرنیا ص 2186).