بسته زبان
لغت‌نامه دهخدا
بسته زبان . [ ب َ ت َ / ت ِ زَ ] (ص مرکب ) آنکه بر سخن گفتن قادر نباشد. (آنندراج ). عَقِد؛ زبان بسته . (منتهی الارب ). عاری از گویایی . دم فروبسته . لال :
شهبازم ارچه بسته زبانم به گاه صید
گرد از هزار بلبل گویا برآورم .
در فرقت تو بسته زبان می مانم
تا باز نبینمت زبان نگشایم .
طلب کرد مرد زبان بسته را.
چو مرد زبان بسته نالید زار.
تو دانی ضمیر زبان بستگان
تو مرهم نهی بر دل خستگان .
|| هنوز زبان نگشوده . بسخن نیامده :
نه طفل زبان بسته بودی ز لاف
همی روزی آمد بجوفت ز ناف .
زبان شکوه ٔ من چشم خون فشان من است
چو طفل بسته زبان گریه ترجمان من است .
|| بی زبان . صفت جانوران :
به مرغ زبان بسته آواز ده
که پرواز پارینه را ساز ده .
احلت لکم بهیمةالانعام . (قرآن 5 / 1)؛ حلال کرده آمد شما را چهارپایان بسته زبان . (کشف الاسرار ج 3 ص 1).
شهبازم ارچه بسته زبانم به گاه صید
گرد از هزار بلبل گویا برآورم .
خاقانی .
در فرقت تو بسته زبان می مانم
تا باز نبینمت زبان نگشایم .
خاقانی .
طلب کرد مرد زبان بسته را.
نظامی .
چو مرد زبان بسته نالید زار.
نظامی .
تو دانی ضمیر زبان بستگان
تو مرهم نهی بر دل خستگان .
سعدی (بوستان ).
|| هنوز زبان نگشوده . بسخن نیامده :
نه طفل زبان بسته بودی ز لاف
همی روزی آمد بجوفت ز ناف .
سعدی (بوستان ).
زبان شکوه ٔ من چشم خون فشان من است
چو طفل بسته زبان گریه ترجمان من است .
صائب (از آنندراج ).
|| بی زبان . صفت جانوران :
به مرغ زبان بسته آواز ده
که پرواز پارینه را ساز ده .
نظامی .
احلت لکم بهیمةالانعام . (قرآن 5 / 1)؛ حلال کرده آمد شما را چهارپایان بسته زبان . (کشف الاسرار ج 3 ص 1).
