بوستان
لغت‌نامه دهخدا
بوستان . (اِ مرکب ) پهلوی «بوستان ». مخفف بستان ، مرکب از بو (= بوی - رایحه ) و ستان (اداة مکان ). جایی که گلهای خوشبو در آن بسیار باشد. باغ باصفا. (حاشیه ٔ برهان چ معین ).مرکب از کلمه ٔ بو و کلمه ٔ ستان که بمعنی جای پیدا شدن است . (غیاث ). جنت . (مهذب الاسماء) (ترجمان القرآن ). حدیقه . جایی که درختان گل و درختان که میوه هاشان خوشبو باشد، چون سیب و امرود و ترنج و نارنج و امثال آن . (از شرفنامه ٔ منیری ). جایی که بوی بسیار از آن خیزد از عالم گلستان . (آنندراج ). جایی که گلهای خوشبودر آن بسیار باشد. (فرهنگ فارسی معین ) :
گه بر آن کندز بلند نشین
گه در این بوستان چشم گشای .
خزّ بجای ملحم وخرگاه
بدل باغ و بوستان آمد.
چنان بُد که یک روز با دوستان
همی باده خوردند با دوستان .
چنین گفت کاین نو برآورده جای
همه گلشن و بوستان و سرای .
همی بوستان سازی از دشت او
چمنهاش پر لاله و چاوله .
یکی بوستانی پراکنده نعمت
بدین سخت بسته بر آن نیک بازی .
فریفته مشو ای نوجوان بر آنکه بر او
چو بوستان و به قد سرو بوستان شده ای .
اول کسی که باغ ساخت او [منوچهر] بود و ریاحین گوناگون که بر کوهسارها ودشتها رسته بود، جمع کرد و بکشت و فرمود تا چهار دیوار گرد آن درکشیدند و آنرا بوستان نام کرد، یعنی معدن بویها. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 37).
چون خزاین مربوستان را زعفران داد ای شگفت
پس چرا بازایستاد از خنده خندان بوستان .
منوچهر، بسیاری شکوفه ها و گل و ریاحین ازکوه و صحرا بشهرها آورد و بکشت و دیوار فرمود کشیدن پیرامون آن . چون شکفت و بوی خوش یافت ، آنرا بوستان نام نهاد. (مجمل التواریخ ).
عهد یاران باستانی را
تازه چون بوستان نمی یابم .
پندار سر خر و بن خار
در عرصه ٔ بوستان ببینم .
هر آن کسی که تمنای بوستان دارد
ضرورت است تحمل ز بوستان بانش .
گل آورد سعدی سوی بوستان
بشوخی و فلفل به هندوستان .
از این بوستان که بودی تحفه ای کرامت کن . (گلستان سعدی ). رجوع به بستان شود.
|| باغ ، مجاز است . (آنندراج ). مطلق باغ . (فرهنگ فارسی معین ) :
درودت فرستاد و نامه نوشت
یکی نامه چون بوستان بهشت .
که در بوستانش همیشه گل است
به کوه اندرون لاله و سنبل است .
رجوع به بستان شود. || باغ میوه . (فرهنگ فارسی معین ). رجوع به بستان شود. || یکی از دستگاههای موسیقی قدیم ایران که صاحب درةالتاج آنرا جزو ادوار ملایم موسیقی ایران آورده است . (فرهنگ فارسی معین ).
گه بر آن کندز بلند نشین
گه در این بوستان چشم گشای .
رودکی .
خزّ بجای ملحم وخرگاه
بدل باغ و بوستان آمد.
رودکی .
چنان بُد که یک روز با دوستان
همی باده خوردند با دوستان .
فردوسی .
چنین گفت کاین نو برآورده جای
همه گلشن و بوستان و سرای .
فردوسی .
همی بوستان سازی از دشت او
چمنهاش پر لاله و چاوله .
عنصری .
یکی بوستانی پراکنده نعمت
بدین سخت بسته بر آن نیک بازی .
(تاریخ بیهقی چ ادیب ص 384).
فریفته مشو ای نوجوان بر آنکه بر او
چو بوستان و به قد سرو بوستان شده ای .
ناصرخسرو.
اول کسی که باغ ساخت او [منوچهر] بود و ریاحین گوناگون که بر کوهسارها ودشتها رسته بود، جمع کرد و بکشت و فرمود تا چهار دیوار گرد آن درکشیدند و آنرا بوستان نام کرد، یعنی معدن بویها. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 37).
چون خزاین مربوستان را زعفران داد ای شگفت
پس چرا بازایستاد از خنده خندان بوستان .
مسعودسعد.
منوچهر، بسیاری شکوفه ها و گل و ریاحین ازکوه و صحرا بشهرها آورد و بکشت و دیوار فرمود کشیدن پیرامون آن . چون شکفت و بوی خوش یافت ، آنرا بوستان نام نهاد. (مجمل التواریخ ).
عهد یاران باستانی را
تازه چون بوستان نمی یابم .
خاقانی .
پندار سر خر و بن خار
در عرصه ٔ بوستان ببینم .
خاقانی .
هر آن کسی که تمنای بوستان دارد
ضرورت است تحمل ز بوستان بانش .
سعدی .
گل آورد سعدی سوی بوستان
بشوخی و فلفل به هندوستان .
سعدی .
از این بوستان که بودی تحفه ای کرامت کن . (گلستان سعدی ). رجوع به بستان شود.
|| باغ ، مجاز است . (آنندراج ). مطلق باغ . (فرهنگ فارسی معین ) :
درودت فرستاد و نامه نوشت
یکی نامه چون بوستان بهشت .
فردوسی .
که در بوستانش همیشه گل است
به کوه اندرون لاله و سنبل است .
فردوسی .
رجوع به بستان شود. || باغ میوه . (فرهنگ فارسی معین ). رجوع به بستان شود. || یکی از دستگاههای موسیقی قدیم ایران که صاحب درةالتاج آنرا جزو ادوار ملایم موسیقی ایران آورده است . (فرهنگ فارسی معین ).
