بیروت

بیروت . [ ب َ ] (اِخ ) شهری است معروف بر ساحل دریای شام و از اعمال دمشق است . فاصله ٔ میان آن تا صیدا سه فرسنگ است و بنا بگفته ٔ بطلمیوس طول بیروت 65 درجه و 45 دقیقه است و عرض آن 33 درجه و 20 دقیقه است . بیروت تا هنگامی که بتصرف مسلمانان بود به بهترین وجه بود. تا آنکه در شوال 503 هَ .ق . پادشاه قدس آن را بتصرف خویش درآورد و در سال 583 هَ .ق . صلاح الدین ایوبی آن را بازستاند و از این شهر بسیاری از اهل علم و دانش برخاسته اند. (ازمعجم البلدان ). بیروت ، بیروث ، بیروثای ، بیروثه یا بروت ، یکی از شهرهای فینیقیها و از ادوار ماقبل تاریخ یعنی از ادوار کتیبه های تل العمارنة - چهارده قرن قبل از میلاد - دارای سابقه ٔ تاریخی و مملکتی مستقل بوده است . در زمان دیادوشی بدست مصریان افتاد سپس آنتیوخوس سوم آن را مسترد داشت . این شهر توسط، دیودوتوس در سال 140 ق . م . ویران گردید و توسط امپراطور اگست ترمیم شد و آن را یکی از مستعمرات رومی قرار داد. مدرسه ٔ حقوق و ادبیات بیروت با مدارس آتن و اسکندریه و قیصریه رقابت میکرد ودر آخر قرن چهارم بعد از میلاد یکی از مهمترین شهرهای فینیقیه و اسقف نشین بود. زلزله های سال 349 و 529 م . همراه با امواج دریا ویرانش کرد. درسال (635 م . / 14 هَ . ق .) ابوعبیده آن را تصرف نمود و با استیلای حکومت اسلامی دوره ٔ جدیدی در آبادانی و عمران بیروت آغاز گردید. معاویه نخستین خلیفه ٔ بنی امیه مهاجرنشینانی از ایران به آنجا منتقل نمود و آنجا را مرکز و پایگاه حملات دریائی خود قرار داد. در جنگهای صلیبی در 27 آوریل 1110 م . / 503 هَ . ق . بتصرف صلیبیان (بلدوین اول ) درآمد. صلاح الدین ایوبی در 1199 م . آن را مسترد داشت اما مجدداً سقوطکرد و تا 1291 م . در تصرف صلیبیان بود. این شهر مدتی مورد نزاع میان مسلمانان و صلیبیان بود و سرانجام در دوره ٔ ممالیک مصر بتصرف قطعی مسلمانان درآمد (1291 م ./ 690 هَ . ق .) عثمانیها آن را از ممالیک گرفتند (1516 م .) و در دوران حکومت ترکها امیرفخرالدین از خاندان معن و رئیس دروزها در آنجا حکومت میکرد (1595 - 1634 م . / 980 - 1043 هَ . ق .). گرچه حکومت عثمانیها موجب ویرانی این شهر گردیداما امیر فخرالدین در راه نهضت فرهنگی در این شهر کوششهای فراوان نمود. در دوره ٔ مبارزات بشیر شهاب ثانی و استقلال طلبی ابراهیم پاشا سرانجام ناوگان متحد اتریش و انگلستان و عثمانی آن را بمباران کردند (1840 م .) و اهمیت تجارتی آن از بین رفت . در 1918 م . فرانسویان آن را از عثمانیها گرفتند و در 1919 م . آن را پایتخت لبنان بزرگ که بعداً جمهوری لبنان گردید قرار دادند و بیروت جدید در سال 1953 م . با 250000 تن جمعیت دو ثلث مسیحی و بقیه مسلمان (در حدود 120 هزار تن )، در کنار دریای مدیترانه و بندر عمده ٔ لبنان و در دامنه ٔ کوههای آن قرار دارد و دارای دانشگاههای امریکائی و فرانسوی و لبنانی و جراید و مجلات و چاپخانه ها واز مهمترین مراکز فرهنگی خاورمیانه است . فرودگاهش همرتبه ٔ فرودگاههای بین المللی و حلقه ٔ ارتباط بین شرق و غرب است . و نیز رجوع به حدود العالم ، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی ، سفرنامه ٔ ناصرخسرو، تاریخ ایران باستان ج 2 ص 1510 و ج 3 ص 2371، دائرةالمعارف اسلامی ،و قاموس کتاب مقدس ، دائرةالمعارف بستانی ، دائرةالمعارف فارسی ، رحله ٔ ابن بطوطة، قاموس الاعلام ترکی شود.