تراب
لغت‌نامه دهخدا
تراب . [ ت ُ ] (ع اِ) خاک . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ترجمان جرجانی ترتیب عادل بن علی ) (ناظم الاطباء). بعربی خاک را گویند. (برهان ) (جهانگیری ). خاک خشک . (غیاث اللغات ). زمین نرم . (از اقرب الموارد) (از المنجد). ج ، اتربه ، تربان ، و در آن ده لغت دیگر است : ترب ، تربة، تَرباء، تُرباء، تیرب ، تیراب ، تورب ، توراب ، تَریب و تِریب . (منتهی الارب ) (آنندراج ). رجوع به همین کلمات شود. بفارسی خاک نامند و آن عبارتست از آنچه از زمین بسبب آفتاب و صدمات نرم شده باشد سرد باعتدال و خشک مخفف و رادع است . (تحفه ٔ حکیم مؤمن ) : ... فمثله کمثل صفوان علیه تراب فأصابه وابل ... (قرآن 2 / 264). ان مثل عیسی عند اﷲ کمثل آدم خلقه من تراب ثم قال له کن فیکون . (قرآن 3 / 59).
جان و تن حجت تو مر ترا
باد تراب قدم ای بوتراب .
که شود سخت زود دیو لعین
زیر نعلین بوتراب تراب .
سر یافته ست نرمترین بالش از حجر
تن یافته ست پاک ترین بستر از تراب .
اگر تَراب ز دست تو آیدی بزمین
بجای سبزه زبرجدبرویَدی ز تُراب .
زهره ٔ اعدا شکافت چون جگر صبحدم
تا جگر ابر را سده ببست از تراب .
ای ذوالفقار دست هدی زنگ گیر زنگ
کآن بوتراب علم به زیر تراب شد.
جان و تن حجت تو مر ترا
باد تراب قدم ای بوتراب .
ناصرخسرو.
که شود سخت زود دیو لعین
زیر نعلین بوتراب تراب .
ناصرخسرو.
سر یافته ست نرمترین بالش از حجر
تن یافته ست پاک ترین بستر از تراب .
مسعودسعد.
اگر تَراب ز دست تو آیدی بزمین
بجای سبزه زبرجدبرویَدی ز تُراب .
امیرمعزی .
زهره ٔ اعدا شکافت چون جگر صبحدم
تا جگر ابر را سده ببست از تراب .
خاقانی .
ای ذوالفقار دست هدی زنگ گیر زنگ
کآن بوتراب علم به زیر تراب شد.
خاقانی .
