تشت و خایه

تشت و خایه . [ ت َ ت ُ ی ِ ] (ترکیب عطفی ، اِ مرکب ) آن نوعی بازی است که خایه ٔ مرغ راخالی کرده به شبنم پر کنند و راهش ببندند و در هوای گرم در تشت نهند و اگر گرم نباشد در زیر تشت آتش کنند و شبنم مستحیل بهوا شود، بالطبع میل به بالا کند وچندان رود که از چشم غایب شود و بجای شبنم سیماب کنند همین اثر دارد. (برهان ) (از انجمن آرا) (از غیاث اللغات ) (از فرهنگ رشیدی ) (آنندراج ). یک نوع بازی که تخم مرغ آگنده از پاره ای داروها را در میان تشتی در آفتاب گذارند تا بالا رود. (ناظم الاطباء) :
تشتی است این سپهر و زمین خایه ای در آن
گر علم تشت و خایه ندانسته ای بدان .

خاقانی (از انجمن آرا).

|| نام طلسمی هم بوده است . (برهان ).نام طلسمی . (ناظم الاطباء). || کنایه از زمین و آسمان هم هست چه زمین در میان آسمان است . (برهان ) (آنندراج ). زمین و آسمان . (ناظم الاطباء). || علم نجوم را نیز علم تشت و خایه میگویند. (برهان ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). و رجوع به طشت و خایه شود.