تقریر کردن
لغت‌نامه دهخدا
تقریر کردن . [ ت َ ک َ دَ ] (مص مرکب ) بمعنی بیان مطلب و اظهار استعمال شده و میشود. (حاشیه ٔ برهان چ معین ). بیان کردن . شرح کردن : و چون این فصل تقریر کرده شود و خان نشاط کند که عهد بسته آید و عده ای بستانی . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 211). شک نیست که معتمدان حاجب این حال تقریر کرده باشند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 335).
بنشین با وزیر خویش خرد
رفتنت را نکو بکن تقریر.
و پیش از آنکه خیانت من تقریر کند من او را بترک امانت و تعرض و خیانت متهم گردانم ... (سندبادنامه ص 73). اما متعنتان در کمینند و مدعیان گوشه نشین اگر آنچه حسن سیرت تست بخلاف تقریر کنند که را مجال مقالت باشد. (گلستان ). و مستمع را بسی منتظر باید بود تا او تقریر سخن کند. (گلستان ).
آن کس که خطای خویش بیند که رواست
تقریر مکن صواب نزدش که خطاست .
با سر زلف تو مجموع پریشانی خویش
کو مجالی که سراسر همه تقریر کنم .
دانی که چنگ و عود چه تقریر می کنند
پنهان خورید باده که تعزیر می کنند.
زبان ، شکسته تر است از قلم نمیدانم
که شرح خود بکدامین زبان کنم تقریر.
به رویی که همچشمی گل کند
به مویی که تقریر سنبل کند.
|| کنایه از سخنی باشد که از آن تغلب و تصرف دیوانی ظاهر شود. (برهان ) (از آنندراج ) :
ملکهای شام را ترتیب داده یک بیک
مالهای روم را تقریر کرده سربسر.
امارت و قیادت جیوش بر قاعده ٔ اسلاف بر وی تقریر کرد و او را عمادالدوله لقب داد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 110). رجوع به تقریر و دیگر ترکیبهای آن شود.
بنشین با وزیر خویش خرد
رفتنت را نکو بکن تقریر.
ناصرخسرو.
و پیش از آنکه خیانت من تقریر کند من او را بترک امانت و تعرض و خیانت متهم گردانم ... (سندبادنامه ص 73). اما متعنتان در کمینند و مدعیان گوشه نشین اگر آنچه حسن سیرت تست بخلاف تقریر کنند که را مجال مقالت باشد. (گلستان ). و مستمع را بسی منتظر باید بود تا او تقریر سخن کند. (گلستان ).
آن کس که خطای خویش بیند که رواست
تقریر مکن صواب نزدش که خطاست .
سعدی .
با سر زلف تو مجموع پریشانی خویش
کو مجالی که سراسر همه تقریر کنم .
حافظ.
دانی که چنگ و عود چه تقریر می کنند
پنهان خورید باده که تعزیر می کنند.
حافظ (از حاشیه ٔ برهان چ معین ).
زبان ، شکسته تر است از قلم نمیدانم
که شرح خود بکدامین زبان کنم تقریر.
سنجر کاشی (از آنندراج ).
به رویی که همچشمی گل کند
به مویی که تقریر سنبل کند.
ملا طغرا (ایضاً).
|| کنایه از سخنی باشد که از آن تغلب و تصرف دیوانی ظاهر شود. (برهان ) (از آنندراج ) :
ملکهای شام را ترتیب داده یک بیک
مالهای روم را تقریر کرده سربسر.
امیر معزی (از آنندراج ).
امارت و قیادت جیوش بر قاعده ٔ اسلاف بر وی تقریر کرد و او را عمادالدوله لقب داد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 110). رجوع به تقریر و دیگر ترکیبهای آن شود.
