ثواب
لغت‌نامه دهخدا
ثواب . [ث َ ] (ع اِ) هر عملی که از بندگان ایزدتعالی سر زندکه در ازاء آن بنده استحقاق بخشایش و آمرزش الهی رادریابد... آنرا ثواب نامند و برخی گفته اند ثواب بخشیدن است آنچه را ملایم طبع آدمی باشد. (تعریفات سید جرجانی ). مقابل عقاب . کرفه . مزد طاعت . || عوض . اجر. جزاء. جزاء خیر در آخرت . (غیاث اللغة). حسنة. پاداش : غزوی نیکو برود بر ایشان امسال وثواب آن خداوند را باشد. (تاریخ بیهقی ). ثمره ٔ این اعتراف و رضا آن است که احاطه کند زیادتی فضل خدا راو دریابد مرتبه ٔ بلند ثواب را. (تاریخ بیهقی ). و چنان دید امیرالمؤمنین ... که بگرداند خاطر خود را از جزع بر این مصیبت ها بسوی باز یافت اجر و ثواب . (تاریخ بیهقی ). در حالتی که خواهان است چیزی را که نزد اوست از ثواب . (تاریخ بیهقی ). مردم را که ایزد... این دو نعمت عطا داده است لاجرم از بهایم جداست و به ثواب و عقاب میرسد. (تاریخ بیهقی ). و حشر و قیامت خواهد بود و سؤال و جواب و ثواب و عقاب . (تاریخ بیهقی ).
از تو بکشم عقاب دنیا
از بهر ثواب آن جهانی .
آنکه بی خدمتی ثواب دهیش
بایدش دید بی گناه عقاب .
بر تو فرخنده باد ماه صیام
خلد بادت ز کردگار ثواب .
مگر که خدمت تو طاعت خدای شده ست
که هست بسته در او خلق را ثواب و عقاب .
و همت بر اکتساب ثواب آخرت مقصور گردان . (کلیله و دمنه ). و در کتب طب آورده اند که فاضلترین اطباء آنست که بر علاج از جهت ثواب آخرت مواظبت نماید. (کلیله و دمنه ). در معنی بعث و قیامت و ثواب و عقاب بر سبیل افترا چیزی نگفتم . (کلیله و دمنه ص 51). و ثواب و ثناء آن ایام میمون ملک را مدخر شود. (کلیله و دمنه ). و ثواب آن روزگار همایون اعلی را مدخر گردانیده گشت . (کلیله و دمنه ). آنگاه نفس خویش را میان چهار کار مخیر گردانیدم : وفور مال و ذکر سایر و لذات حال و ثواب باقی . (کلیله و دمنه ). و آنکه سعی برای مصالح دنیا مصروف داردزندگانی بر وی وبال باشد و از ثواب آخرت بازماند. (کلیله و دمنه ). آن که طالبند [ دنیا جویان ] فراخی معیشت و رفعت منزلت و رسیدن بثواب آخرت . (کلیله و دمنه ). اگر کسی ... از مال حلال صدقه دهد چندان ثواب نیابد که یکساعت از روز برای حفظ مال ... در جهاد باشد. (کلیله و دمنه ). غایت نادانی است ... چشم داشتن بثواب آخرت به ریا در عبادت . (کلیله و دمنه ).
ثوابت باشد ای دارای خرمن
اگر رحمی کنی بر خوشه چینی .
|| احسان :
مفرمای انتظارم بیشتر زین
کرم کن یا جوابی یا ثوابی .
ثواب راه بخانه ٔ صاحب خودمی برد.
|| در بیت ذیل مسعود اگر تحریفی نشده باشد ثواب بمعنی غیر معمول آمده است :
در رضا و ثواب ایزد کوش
گرچه صعب است مرگ فرزندان .
ج ، مثوبه . || ثواب خواستن ، استثابه . || ثواب دادن . اجر دادن . تثویب . || انگبین . شهد. عسل . || منج انگبین . نحل . زنبور عسل . مگس انگبین .
از تو بکشم عقاب دنیا
از بهر ثواب آن جهانی .
ناصرخسرو.
آنکه بی خدمتی ثواب دهیش
بایدش دید بی گناه عقاب .
مسعودسعد.
بر تو فرخنده باد ماه صیام
خلد بادت ز کردگار ثواب .
مسعودسعد.
مگر که خدمت تو طاعت خدای شده ست
که هست بسته در او خلق را ثواب و عقاب .
مسعودسعد.
و همت بر اکتساب ثواب آخرت مقصور گردان . (کلیله و دمنه ). و در کتب طب آورده اند که فاضلترین اطباء آنست که بر علاج از جهت ثواب آخرت مواظبت نماید. (کلیله و دمنه ). در معنی بعث و قیامت و ثواب و عقاب بر سبیل افترا چیزی نگفتم . (کلیله و دمنه ص 51). و ثواب و ثناء آن ایام میمون ملک را مدخر شود. (کلیله و دمنه ). و ثواب آن روزگار همایون اعلی را مدخر گردانیده گشت . (کلیله و دمنه ). آنگاه نفس خویش را میان چهار کار مخیر گردانیدم : وفور مال و ذکر سایر و لذات حال و ثواب باقی . (کلیله و دمنه ). و آنکه سعی برای مصالح دنیا مصروف داردزندگانی بر وی وبال باشد و از ثواب آخرت بازماند. (کلیله و دمنه ). آن که طالبند [ دنیا جویان ] فراخی معیشت و رفعت منزلت و رسیدن بثواب آخرت . (کلیله و دمنه ). اگر کسی ... از مال حلال صدقه دهد چندان ثواب نیابد که یکساعت از روز برای حفظ مال ... در جهاد باشد. (کلیله و دمنه ). غایت نادانی است ... چشم داشتن بثواب آخرت به ریا در عبادت . (کلیله و دمنه ).
ثوابت باشد ای دارای خرمن
اگر رحمی کنی بر خوشه چینی .
حافظ.
|| احسان :
مفرمای انتظارم بیشتر زین
کرم کن یا جوابی یا ثوابی .
ابن یمین .
ثواب راه بخانه ٔ صاحب خودمی برد.
|| در بیت ذیل مسعود اگر تحریفی نشده باشد ثواب بمعنی غیر معمول آمده است :
در رضا و ثواب ایزد کوش
گرچه صعب است مرگ فرزندان .
ج ، مثوبه . || ثواب خواستن ، استثابه . || ثواب دادن . اجر دادن . تثویب . || انگبین . شهد. عسل . || منج انگبین . نحل . زنبور عسل . مگس انگبین .
