جبرتی
لغت‌نامه دهخدا
جبرتی . [ ج َ رَ ] (اِخ ) شیخ عبدالرحمن بن حسن . در الازهر بتعلم پرداخت و در علوم متبحر شد چون فرانسویان مصر را تصرف کردند شغل «کتابت دیوان » یافت . سپس آن شغل را رها کرد و بتألیف و تصنیف پرداخت . و در فهرست کتابخانه سلطانیه وفات وی بسال 1237 هَ .ق . ضبط شده و جرجی زیدان در تاریخ الاداب العربیة ج 4 ص 283 احتمال داده است که وی بسال 1237 درگذشته باشد ولی نسخه ای از کتاب تاریخ وی در کتابخانه ٔ محمدبک آصف در مصر موجود است که در پایان آن چنین آمده : تمام شد کتابة آن در سال 1237 ودر حاشیه ٔ آن با خط درشت اینچنین آمده : از اول تا آخر کتاب با مؤلف خوانده و مقابله شد در روز شنبه 14ربیعالاول سال 1240 و آنرا از مؤلف که (خدا عمر او را دراز کناد و ما و مسلمانان را از ادعیه و برکات وی محروم نگرداناد...) استماع نمودم . نوشته شد بدست : الفائیه احمدبن حسن الرشیدی الشافعی مشهور به صوبع.
او راست :
1 -عجائب الاثار فی التراجم والاخبار که معروف به تاریخ جبرتی است ، در این کتاب حوادث اواخر قرن دوازدهم هجری ببعد آمده ولی پاره ای از وقایع بتفصیل و تحقیق شرح شده و پاره ای دیگر به اجمال برگزار گردیده است و همچنین ترجمه و شرح حال بعضی از مشاهیر در آن ضبط شده است . کتاب بترتیب سال مبوب شده و پایان آن وقایع سال 1236 هَ .ق . میباشد. جزء چهارم آن در بولاق و مصر بچاپ رسیده و جزء سوم آن موسوم به «تاریخ الفرنساویین فی مصر» در سال 1878 م . بکوشش و تصحیح صاحب امتیاز جریدة مصر در اسکندریه در مطبعه جریدة مصر بچاپ رسیده و در حاشیه ٔ تاریخ کامل ابن اثیر نیز در سال 1302 بچاپ رسیده است . این کتاب توسط: شفیق بک منصوریکن و عبدالعزیز کحیل بک و جبرائیل کحیل بک و اسکندربک عمون بفرانسه ترجمه شده و در سال 1888 م . در نه جلد در مصر بچاپ رسیده است .
2 - مظهرالتقدیس بذهاب دولةالفرنسیس . (این کتاب منسوب به عبدالرحمن جبرتی است ) یکی از دوستان جبرتی بنام شیخ حسن بن محمد مشهور بعطار قطعاتی از نظم و نثر که با کتاب مزبور مناسبت داشته بآن ملحق کرده و بر رونق کتاب افزوده است . در نسخه ٔ خطی این کتاب که در کتابخانه ٔ سلطانیه موجود است چنین نوشته شده که : این کتاب در سلخ ماه شعبان سال 1216 بپایان رسیده است . ولی جرجی زیدان در الاداب العربیه ج 4 ص 284 بغلط گفته که این کتاب در مصر بچاپ رسیده در صورتی که تنها ترجمه ٔ فرانسه ٔ کتاب مزبور یکبار در سال 1835 م . در اسکندریه و یکباردر پاریس در سال 1828 م . بچاپ رسیده است و یک قسمت از کتاب «تملک جمهورالفرنساویه الخ ؛ تألیف نیقولابن یوسف ترکی ضمیمه ٔ آن شده است . (از معجم المطبوعات ). و رجوع به الاعلام زرکلی و قاموس الاعلام ترکی شود.
او راست :
1 -عجائب الاثار فی التراجم والاخبار که معروف به تاریخ جبرتی است ، در این کتاب حوادث اواخر قرن دوازدهم هجری ببعد آمده ولی پاره ای از وقایع بتفصیل و تحقیق شرح شده و پاره ای دیگر به اجمال برگزار گردیده است و همچنین ترجمه و شرح حال بعضی از مشاهیر در آن ضبط شده است . کتاب بترتیب سال مبوب شده و پایان آن وقایع سال 1236 هَ .ق . میباشد. جزء چهارم آن در بولاق و مصر بچاپ رسیده و جزء سوم آن موسوم به «تاریخ الفرنساویین فی مصر» در سال 1878 م . بکوشش و تصحیح صاحب امتیاز جریدة مصر در اسکندریه در مطبعه جریدة مصر بچاپ رسیده و در حاشیه ٔ تاریخ کامل ابن اثیر نیز در سال 1302 بچاپ رسیده است . این کتاب توسط: شفیق بک منصوریکن و عبدالعزیز کحیل بک و جبرائیل کحیل بک و اسکندربک عمون بفرانسه ترجمه شده و در سال 1888 م . در نه جلد در مصر بچاپ رسیده است .
2 - مظهرالتقدیس بذهاب دولةالفرنسیس . (این کتاب منسوب به عبدالرحمن جبرتی است ) یکی از دوستان جبرتی بنام شیخ حسن بن محمد مشهور بعطار قطعاتی از نظم و نثر که با کتاب مزبور مناسبت داشته بآن ملحق کرده و بر رونق کتاب افزوده است . در نسخه ٔ خطی این کتاب که در کتابخانه ٔ سلطانیه موجود است چنین نوشته شده که : این کتاب در سلخ ماه شعبان سال 1216 بپایان رسیده است . ولی جرجی زیدان در الاداب العربیه ج 4 ص 284 بغلط گفته که این کتاب در مصر بچاپ رسیده در صورتی که تنها ترجمه ٔ فرانسه ٔ کتاب مزبور یکبار در سال 1835 م . در اسکندریه و یکباردر پاریس در سال 1828 م . بچاپ رسیده است و یک قسمت از کتاب «تملک جمهورالفرنساویه الخ ؛ تألیف نیقولابن یوسف ترکی ضمیمه ٔ آن شده است . (از معجم المطبوعات ). و رجوع به الاعلام زرکلی و قاموس الاعلام ترکی شود.
