ترجمه مقاله

حجاج

لغت‌نامه دهخدا

حجاج . [ ح َج ْ جا ] (اِخ ) ابن یوسف بن مطر کوفی . یکی از نقله ٔ علوم از زبان یونانی و سریانی به لسان عربی است در اوائل خلافت عباسیان . و کتب منقوله ٔ او حکمت و طب ّ است و از جمله دو ترجمه است از کتاب اصول هندسه که یکی به هارونی و دیگری به مأمونی اشتهار دارد و این ترجمه را ثابت بن قُره تصحیح کرده است و همچنین ترجمه ٔ مجسطی و هم تجرید تعریب مجسطی حنین از اوست . (فهرست ابن الندیم ). و او را مأمون برای اختیار و حمل کتب حکمت به روم فرستاد. (ابن الندیم چ مصر ص 339). و نیز ابن الندیم در ص 352 گوید: کتاب المرآة ارسطاطالیس را او به عربی ترجمه کرده است . قفطی در تاریخ الحکما درشرح حال اقلیدس صوری گوید: و اما کتابُه فی اصول الهندسة فقد نقله حجاج بن یوسف بن مطر الکوفی نقلین : احدهما یُعرَف ُ بالهارونی و هو الاول و النقل الثانی هو المسمی بالمأمونی و علیُه یُعول ّ. و در شرح حال ارسطاطالیس در قسمت خُلقیات از تآلیف او گوید: کتاب المرآة له ترجمه الحجاج بن مطر. و در شرح حال بطلمیوس القلوذی آرد: فاما کتاب المجسطی ... و قد قیل اِن ّ الحجاج بن مطر نقله ُ ایضاً. و ابن ابی اُصیبعة در عیون الانباء گوید: الحجاج بن مطر نقل للمأمون . و من نقله کتاب اقلیدس ، ثم اصلح نقله فیما بعد ثابت بن قرةالحرانی . و باز گوید: فان المأمون کان بینه و بین ملک الروم مراسلات ٌ و قد استظهر علیه المأمون فکتب الی ملک الروم یسئله الأذن فی انفاذ ما یختارُ من العلوم القدیمة المخزونة ببلد الروم فاجاب الی ذلک بعد امتناع ، فاخرج المأمون لذلک جماعةٌ، منهم الحجاج بن مطر. و رجوع به قاموس الاعلام ترکی و الذریعه ج 3 ص 380 و 390 شود.کتاب مبادی اقلیدس یا اصول اقلیدس تعریب حجاج بن مطرجزء اول با ترجمه ٔ لاتینی به کوشش بتهورن و هایبرگ در کوپنهاک به سال 1893 م . در 92 صفحه چاپ شده است .
ترجمه مقاله