حراقه
لغت‌نامه دهخدا
حراقه . [ ح َرْ را ق َ ] (ع اِ) جای سیاه زغال گران و گچ گران . || نوعی از کشتی ها که به وی نفت اندازی کنند بسوی دشمن . ج ، حَرّاقات . (منتهی الارب ). نوعی از کشتی که بدان در دریا بسوی دشمن آتش افکنند. نوعی کشتی . کشتیهای جنگی انواع بوده است ، «شونة» که بزرگ و دارای برجها بود، و «حراقة» که دارای منجنیق بود برای پرتاب نفت سوزان بسوی دشمن و آن منجنیق «عراده »خوانده میشد و «طرادة» کشتیی بود کوچک و سریعالسیر.(تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان ج 1 ص 161) :
آتشین حراقه برده گرمی از حراق چرخ
لیک بر قبه شررها از دهان انگیخته .
امیرالمؤمنین الطایع درحراقه در روی دجله بتعزیت او تجشم فرمود. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی نسخه ٔ خطی ص 285). || ظرفی که نور در آن منعکس گردد. حراقه ٔ چینی (صینی ) :
تو گفتی گردزنگار است بر حراقه ٔ چینی
تو گفتی موی سنجاب است بر فیروزه گون دیبا.
آب گوئی در چمن حراقه ٔ چینی شده ست
کاندرو چشم جهان بین از صور بندد خیال .
صیقلی دیده کجا روشن کند حراقه را
باغ و مرغابی به آن گونه ست بر روی غدیر.
ای بگه امتحان ز آتش شمشیر تو
گنبد حراقه رنگ سوخته حراقه وار.
پس بفرمود تا آنجا که طوطی بود چراغی در زیر طشتی نهادند و حراقه ای چند از دیوارها درآویخت و بر بالای طارم دست آسی به حرکات مختلف میگردانید و بادبیزنی و پرویزنی بیاورد و آب بر بادبیزن میفشاند از بادبیزن و پرویزن بر مثال باد و باران می آمد و هر ساعت چراغ دان از زیر طشت بیرون گرفتندی و در محازات سطوح اجرام حراقه ها بداشتی تا شعاع چراغ از صفحات حراقه ها منعکس میشد بر مثال برق و درخش . (سندبادنامه ٔ فارسی ص 96). و بعربی چنین آمده است : فامرت الجاریة ان تغطی سماءالدار بباریة ففعلت وجعلت المرآة تلوح وجه السراج فخیل الدره انه برق . (سندبادنامه ٔ عربی ص 356).
|| آلتی ناری که ظاهراً برای آتش بازی و نفت اندازی بکار میرفته است :
چون همی حراقه جنبانید او
می گشادند اهل هنگامه گلو.
|| شمشیر بران . || لحنی در حُراقة. (منتهی الارب ). چیزی که آتش در آن زود میگیرد. آتش زنه . سنگ چخماق :
دلش حراقه ٔ آتش زنی داشت
وز آن آتش سر دودافکنی داشت .
و رسن یکتای دلو چون پنبه بر حراقه ٔ چرخ دوتا بیفروخت . (تاج المآثر).
آتشین حراقه برده گرمی از حراق چرخ
لیک بر قبه شررها از دهان انگیخته .
خاقانی .
امیرالمؤمنین الطایع درحراقه در روی دجله بتعزیت او تجشم فرمود. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی نسخه ٔ خطی ص 285). || ظرفی که نور در آن منعکس گردد. حراقه ٔ چینی (صینی ) :
تو گفتی گردزنگار است بر حراقه ٔ چینی
تو گفتی موی سنجاب است بر فیروزه گون دیبا.
فرخی .
آب گوئی در چمن حراقه ٔ چینی شده ست
کاندرو چشم جهان بین از صور بندد خیال .
معزی .
صیقلی دیده کجا روشن کند حراقه را
باغ و مرغابی به آن گونه ست بر روی غدیر.
معزی .
ای بگه امتحان ز آتش شمشیر تو
گنبد حراقه رنگ سوخته حراقه وار.
خاقانی .
پس بفرمود تا آنجا که طوطی بود چراغی در زیر طشتی نهادند و حراقه ای چند از دیوارها درآویخت و بر بالای طارم دست آسی به حرکات مختلف میگردانید و بادبیزنی و پرویزنی بیاورد و آب بر بادبیزن میفشاند از بادبیزن و پرویزن بر مثال باد و باران می آمد و هر ساعت چراغ دان از زیر طشت بیرون گرفتندی و در محازات سطوح اجرام حراقه ها بداشتی تا شعاع چراغ از صفحات حراقه ها منعکس میشد بر مثال برق و درخش . (سندبادنامه ٔ فارسی ص 96). و بعربی چنین آمده است : فامرت الجاریة ان تغطی سماءالدار بباریة ففعلت وجعلت المرآة تلوح وجه السراج فخیل الدره انه برق . (سندبادنامه ٔ عربی ص 356).
|| آلتی ناری که ظاهراً برای آتش بازی و نفت اندازی بکار میرفته است :
چون همی حراقه جنبانید او
می گشادند اهل هنگامه گلو.
مولوی .
|| شمشیر بران . || لحنی در حُراقة. (منتهی الارب ). چیزی که آتش در آن زود میگیرد. آتش زنه . سنگ چخماق :
دلش حراقه ٔ آتش زنی داشت
وز آن آتش سر دودافکنی داشت .
نظامی .
و رسن یکتای دلو چون پنبه بر حراقه ٔ چرخ دوتا بیفروخت . (تاج المآثر).
