خمیدن
لغتنامه دهخدا
خمیدن . [ خ َ دَ ] (مص ) کج شدن . خم گردیدن . (ناظم الاطباء). خم شدن . خم آوردن . دوتا شدن . چفته شدن . خم خوردن . منحنی گشتن . گوژ شدن . دولا شدن . بخم شدن . انحناء. انعطاف . تقوس . (یادداشت بخط مؤلف ) :
خمیدی سر از بار شاخ درخت
بفر جهاندار پیروزبخت .
مرا خواست کآرد بخم کمند
چو دیدم خمیدم ز راه گزند.
سپیده چو از جای خود بردمید
میان شب تیره اندر خمید.
آمده نوروز و ماه با گل سوری بهم
باده ٔ سوری بگیر بر گل سوری بخم
زلف بنفشه ببوی لعل خجسته ببوس
دست چغانه بگیر پیش چمانه بچم .
رویم چو گل زرد شد از درد جهالت
وین سرو بناوقت بخمید چو چنبر.
زلف بنفشه خمید بر غبب جویبار.
زرشک او بخمد پشت صاحب خرچنگ
زسهم او برمد هوش راکب ضرغام .
آن یکی افتاد بیهوش و خمید
چونکه در بازار عطاران رسید.
|| میل . میلان . منحرف شدن . بیراه رفتن . (یادداشت بخط مؤلف ). || لنگیدن . (ناظم الاطباء). همقی . نوعی از رفتار یعنی گاهی بچپ گاهی براست خمیدن در رفتن . (منتهی الارب ). || تعظیم کردن . به رکوع درآمدن . (یادداشت بخط مؤلف ) :
برسمی که بودش فرازآورید
جهانجوی پیش سپهبد خمید.
چو بهری ز تیره شب اندر چمید
کی نامور پیش یزدان خمید.
- خمیدن پشت ؛ خم کردن پشت . دوتا کردن پشت :
مانا که گوهری ز کف تو نهان شده
پشت از برای جستن آن راخمیده ای .
خمیدی سر از بار شاخ درخت
بفر جهاندار پیروزبخت .
فردوسی .
مرا خواست کآرد بخم کمند
چو دیدم خمیدم ز راه گزند.
فردوسی .
سپیده چو از جای خود بردمید
میان شب تیره اندر خمید.
فردوسی .
آمده نوروز و ماه با گل سوری بهم
باده ٔ سوری بگیر بر گل سوری بخم
زلف بنفشه ببوی لعل خجسته ببوس
دست چغانه بگیر پیش چمانه بچم .
منوچهری .
رویم چو گل زرد شد از درد جهالت
وین سرو بناوقت بخمید چو چنبر.
ناصرخسرو.
زلف بنفشه خمید بر غبب جویبار.
خاقانی .
زرشک او بخمد پشت صاحب خرچنگ
زسهم او برمد هوش راکب ضرغام .
؟ (سندبادنامه ص 12).
آن یکی افتاد بیهوش و خمید
چونکه در بازار عطاران رسید.
عطار.
|| میل . میلان . منحرف شدن . بیراه رفتن . (یادداشت بخط مؤلف ). || لنگیدن . (ناظم الاطباء). همقی . نوعی از رفتار یعنی گاهی بچپ گاهی براست خمیدن در رفتن . (منتهی الارب ). || تعظیم کردن . به رکوع درآمدن . (یادداشت بخط مؤلف ) :
برسمی که بودش فرازآورید
جهانجوی پیش سپهبد خمید.
فردوسی .
چو بهری ز تیره شب اندر چمید
کی نامور پیش یزدان خمید.
فردوسی .
- خمیدن پشت ؛ خم کردن پشت . دوتا کردن پشت :
مانا که گوهری ز کف تو نهان شده
پشت از برای جستن آن راخمیده ای .
سنائی .