دواسبه
لغت‌نامه دهخدا
دواسبه . [ دُ اَ ب َ / ب ِ ] (ص نسبی ، ق مرکب ، اِ مرکب ) با دو اسب . دارای دواسب . که دو اسب دارد. چون سوار دارنده ٔ دواسب . با دو اسب شتابنده :
پیاده همه کرد یکسر سوار
دواسبه سوار از در کارزار.
دو سوار از آن بوالفضل سوری دررسیدند دواسبه از آن دیوسواران . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 477). صواب آن است که چند فوج سوار دواسبه به خراسان فرستیم با سه مقدم تا در خراسان بپراکنند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ). || تعجیل و شتاب . شتابان . (شرفنامه ٔ منیری ) (ناظم الاطباء). کنایه از شتافتن به سرعت و تعجیل است . (از لغت محلی شوشتر) (از برهان ). کنایه از سرعت و به معنی شتاب و جلد، چرا که صاحب دو اسب که به نوبت بر دیگری سوار می رفته باشد البته به نسبت صاحب یک اسب و پیاده ٔ جلد راه طی خواهد کرد. (غیاث ) (از بهار عجم ) (از آنندراج ).آنکه به مناسب داشتن دو اسب تندتر حرکت کند و زودتربه مقصد می رسد :
دواسبه فرستاده آمد به ری
چو باد خزانی به فرمان کی .
در پیش اژدهای دمان در محاربت
بر تار عنکبوت دواسبه رود سوار.
آگه نیی که بر دلم از غم چه درد خاست
محنت دواسبه آمد و از سینه گرد خاست .
آمد دواسبه عید و خزان شد علم برش
زرین عذار شد چمن از گرد لشکرش .
دواسبه بر اثر لا بران بدان شرطی
که رخت نفکنی الا به منزل الا.
آوازه ٔ رحیل شنیدم به صبحگاه
با شبروان دواسبه دویدم به صبحگاه .
و برق خاطف دواسبه غبار او را درنیافتی . (سندبادنامه ص 252). هر چند بر اثر گوره خر بشتافت گرد او را دواسبه درنیافت . (سندبادنامه ص 138).
شب و روز برطرف آن رودبار
دواسبه همی راند بر کوه و غار.
به پرخاش زنگی شتابان شدند
دواسبه به سوی بیابان شدند.
زآنجا که چنان یک اسبه راند
دوران دواسبه را بماند.
باز بر موجود افسونی چو خواند
زود او رادر عدم دواسبه راند.
دو دوست یک نفس از غم کجا برآسودند
که آسمان به سروقتشان دواسبه نتاخت .
غبار قافله ٔ عمر چون نمایان نیست
دواسبه رفتن لیل و نهار را دریاب .
پیکر مطلوب او را دواسبه استقبال کرد. (حبیب السیر ص 124). || سپاهی که دارای دو اسب باشد. || پیک و قاصد و چپر. || شاگرد چپر. || چالاک و ساعی . (ناظم الاطباء).
پیاده همه کرد یکسر سوار
دواسبه سوار از در کارزار.
فردوسی .
دو سوار از آن بوالفضل سوری دررسیدند دواسبه از آن دیوسواران . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 477). صواب آن است که چند فوج سوار دواسبه به خراسان فرستیم با سه مقدم تا در خراسان بپراکنند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ). || تعجیل و شتاب . شتابان . (شرفنامه ٔ منیری ) (ناظم الاطباء). کنایه از شتافتن به سرعت و تعجیل است . (از لغت محلی شوشتر) (از برهان ). کنایه از سرعت و به معنی شتاب و جلد، چرا که صاحب دو اسب که به نوبت بر دیگری سوار می رفته باشد البته به نسبت صاحب یک اسب و پیاده ٔ جلد راه طی خواهد کرد. (غیاث ) (از بهار عجم ) (از آنندراج ).آنکه به مناسب داشتن دو اسب تندتر حرکت کند و زودتربه مقصد می رسد :
دواسبه فرستاده آمد به ری
چو باد خزانی به فرمان کی .
فردوسی .
در پیش اژدهای دمان در محاربت
بر تار عنکبوت دواسبه رود سوار.
سوزنی .
آگه نیی که بر دلم از غم چه درد خاست
محنت دواسبه آمد و از سینه گرد خاست .
خاقانی .
آمد دواسبه عید و خزان شد علم برش
زرین عذار شد چمن از گرد لشکرش .
خاقانی .
دواسبه بر اثر لا بران بدان شرطی
که رخت نفکنی الا به منزل الا.
خاقانی .
آوازه ٔ رحیل شنیدم به صبحگاه
با شبروان دواسبه دویدم به صبحگاه .
خاقانی .
و برق خاطف دواسبه غبار او را درنیافتی . (سندبادنامه ص 252). هر چند بر اثر گوره خر بشتافت گرد او را دواسبه درنیافت . (سندبادنامه ص 138).
شب و روز برطرف آن رودبار
دواسبه همی راند بر کوه و غار.
نظامی .
به پرخاش زنگی شتابان شدند
دواسبه به سوی بیابان شدند.
نظامی .
زآنجا که چنان یک اسبه راند
دوران دواسبه را بماند.
نظامی .
باز بر موجود افسونی چو خواند
زود او رادر عدم دواسبه راند.
مولوی .
دو دوست یک نفس از غم کجا برآسودند
که آسمان به سروقتشان دواسبه نتاخت .
سعدی .
غبار قافله ٔ عمر چون نمایان نیست
دواسبه رفتن لیل و نهار را دریاب .
صائب .
پیکر مطلوب او را دواسبه استقبال کرد. (حبیب السیر ص 124). || سپاهی که دارای دو اسب باشد. || پیک و قاصد و چپر. || شاگرد چپر. || چالاک و ساعی . (ناظم الاطباء).
