دوم
لغت‌نامه دهخدا
دوم . [ دُ وُ ] (عدد ترتیبی ، ص نسبی ) دویم .(ناظم الاطباء). دویم که می نویسند خلاف قاعده است چراکه یاء در اخواتش هیچ جا نیست لیکن معهذا در نظم بعضی استادان آمده است مگر صحیح دوم است بدون یاء. (ازآنندراج ). ثانی . ثانیه . دیگری . دگری . ثناء. مرتبه ٔ پس از یک و قبل از سه . (یادداشت مؤلف ) :
دوم دانش از آسمان بلند
که بر پای چون است بی داروبند.
قناعت دوم بی نیازی است . (قابوسنامه ).
یکی است فرد که فردیتش جدا نه ازوست
که نیستش دوم و نیز نیستش تکرار.
مکان علم فرقان است و جان ِ جان تو علم است
از این جان دوم یک دم به جان اولت بردم .
مقدری است نه چونان که قدرتش دوم است
مؤثر است نه از چیز و نه به دست افزار.
در عالم دوم که بود کارگاهشان
ویران کنندگان بنا و بنا گرند.
بخت بدرنگ من امروز گم است
یا رب این رنگ سواد از چه خم است
باز چون بر سر خلق افتد کار
زر بر سفله خدای دوم است .
دوم چون مرکبت را پی بریدند
وزان بر خاطرت گردی ندیدند.
هر نوبتم که درنظر ای ماه بگذری
بار دوم ز بار نخستین نکوتری .
نه در مردی او را نه در مردمی
دوم در جهان کس شنید آدمی .
شود ز حشر نمایان فروغ گنبد تو
بدان مثابه که گویی تجلی دوم است .
مشاطه ٔ صنعش نشود محرم هر هفت
کائینه به خود برد فرو شکل دوم را.
دوم دانش از آسمان بلند
که بر پای چون است بی داروبند.
ابوشکور.
قناعت دوم بی نیازی است . (قابوسنامه ).
یکی است فرد که فردیتش جدا نه ازوست
که نیستش دوم و نیز نیستش تکرار.
ناصرخسرو.
مکان علم فرقان است و جان ِ جان تو علم است
از این جان دوم یک دم به جان اولت بردم .
ناصرخسرو
مقدری است نه چونان که قدرتش دوم است
مؤثر است نه از چیز و نه به دست افزار.
ناصرخسرو.
در عالم دوم که بود کارگاهشان
ویران کنندگان بنا و بنا گرند.
ناصرخسرو.
بخت بدرنگ من امروز گم است
یا رب این رنگ سواد از چه خم است
باز چون بر سر خلق افتد کار
زر بر سفله خدای دوم است .
خاقانی .
دوم چون مرکبت را پی بریدند
وزان بر خاطرت گردی ندیدند.
نظامی .
هر نوبتم که درنظر ای ماه بگذری
بار دوم ز بار نخستین نکوتری .
سعدی .
نه در مردی او را نه در مردمی
دوم در جهان کس شنید آدمی .
سعدی (بوستان ).
شود ز حشر نمایان فروغ گنبد تو
بدان مثابه که گویی تجلی دوم است .
باقر کاشی (از آنندراج ).
مشاطه ٔ صنعش نشود محرم هر هفت
کائینه به خود برد فرو شکل دوم را.
حکیم زلالی (از آنندراج ).
