دیوکس

دیوکس . [ ی ُ ک ِ] (اِخ ) دیااکو. دیوکو. مؤسس سلسله ٔ ماد (708-655 ق .م .) بر حسب نوشته های هرودت دیوکس پسر فرااورتیس ، دهقانی بود که مانند سایر مادی ها در دیه میزیست و هر دیهی زندگانی جداگانه داشت . این شخص بسبب کفایت و عدالتخواهی طرف رجوع عامه شد و مردم محاکمات خود را نزد او بردند بعد از چندی او به این بهانه که مراجعات مردم بسیار است و نمی تواند به امور خصوصی برسد از این کار کناره گیری نمود و بر اثر این کناره گیری دزدی و هرج و مرج رواج یافت و مردم برای جلوگیری از این کار درصدد انتخاب شخصی برآمدند و بواسطه ٔ زمینه هائی که دیوکس قبلاً تهیه کرده بود او انتخاب شد. بعض محققین تصور کرده اند که (دیوکس )همان (دیام کوی ) کتیبه ٔ سارگن است ولی برخی در اینکه دیوکس اصولاً شخص تاریخی باشد تردید دارند. (از تاریخ ایران باستان ج 1 ص 177 و تاریخ ایران سایکس ترجمه فخر داعی ص 155). هرودت گوید یکی از نخستین کارهای دیوکس پس از انتخاب او بشاهی این بود که قراولان و مستحفظین برای خود ترتیب داد و بعد مردم را بر آن داشت که شهری تأسیس کنند و محل همدان را برای این مقصود انتخاب کرد و در آن شهر بدستور شاه قصری که هفت قلعه داشت برپا کردند و خزائن در آن قلعه ها جای داد. و هریک از این هفت قلعه همدان رنگی معین داشت کنگره های دیوار اول سفید، دومی سیاه ، سومی سرخ تند، چهارمی آبی ، پنجمین سرخ باز، ششمین سیمین رنگ و هفتمین زرین گون بود و این نوع رنگ آمیزی را در بابل علامات سیارات سبعه میدانستند و برج و معبد معروف (بیروس نمرود) در بابل بدین رنگها ملون بود ولی در همدان رنگ آمیزی مزبور بر حسب تقلید بوده است . دیگر از کارهای دیوکس بتقلید از دربار آسور مراسمی بود که برای پذیرائی مقرر داشت . از گفته های هرودت و اطلاعات دیگر استنباط میشودکه سلطنت طولانی این شاه صرف جمع آوری و متحد کردن طوایف پراکنده ٔ ماد شده و در این راه پرحزم و احتیاط بوده است . (از تاریخ ایران باستان ج 1 ص 177 و 178).