ذنن

ذنن . [ ذِ ن ُ ] (اِخ ) الیائی حکیمی از مردم اِلِه یاالیاء متولد در الیاء بین 490 و 485 ق . م . تلمیذ بارمنیدس و گوینده ٔ استدلالات و براهین مشهوری که از او باقی مانده در باب سهم طایر «پران » و مسئله ٔ اخیلوس و سنگ پشت که بدان وسیله وی منکر حقیقت حرکت بود. در سیر حکمت در اروپا ج 1 ص 15 آمده است : و در استدلال عقلی هم شیوه ٔ احتجاج لفظی و جدل را پسندیده است «برمانیدس » و این شیوه را زینون شاگرد او به کمال رسانیده و احتجاجات جدلی او معروف است از جمله برای اثبات اینکه حرکت حقیقت ندارد و خلاف عقل است میگوید اگر حرکت واقعیت داشته باشد انتقال از یک نقطه است به نقطه ٔ دیگر پس هرگاه میان آن دو نقطه خطی فرض کنیم البته میتوان آن را نیمه کرد و آن نیمه را میتوان نصف کرد وهمچنین در این تنصیف هر قدر پیش برویم باز آن قسمتی که باقی میماند میتوان نصف کرد و نهایت ندارد. پس آن خط اجزاء بیشمار دارد و جسم متحرک از همه ٔ آن اجزاء باید گذر کند و گذر کردن از اجزای نامتناهی مدت نامتناهی لازم دارد بنابراین جسم هیچگاه بنقطه ٔ مقصد نمیرسد پس عقلا ثابت شد که حرکت باطل است و این استدلال را به این ترتیب نیز بیان کرده است که اخیلس که چابک ترین مردم است هرگاه در دنبال سنگ پشت که یکی از کندروترین جانوران است برود بقاعده ٔ عقلی هرگز نباید به او برسد زیرا در مدتی که اخیلس مقداری راه طی کرده سنگ پشت نیز مسافتی پیموده است و اخیلس باید آن مسافت را هم بپیماید. اما آنچه در ظاهر دیده می شود خلاف این است و چون این کیفیت به حکم عقل ضروری است پس ناچار باید بگوئیم آنچه در ظاهر دیده می شود. حقیقت ندارد و حرکت باطل است و نیز میگوید هرگاه تیری از کمان پرتاب میکنیم بر حسب ظاهر روان میشود اما در واقع ساکن است زیرا در هر آن که آن را به نظر گیریم قسمتی از فضا یا مکان را شاغل است و شاغل بودن مکان جز سکون چیزی نیست و در آن نمیتوان تیر را غیر شاغل مکان فرض کرد پس هیچگاه نمیتوان آن را در حرکت دانست . کیسنوفانوس و برمانیدس و زینون واتباع ایشان را اروپائیان حکمای الئات میگویند چه از مهاجرین یونانی الیا که در جنوب ایطالیا واقع است بوده اند و آنها را اهل عقل باید گفت و شیوه ٔ ایشان چنانکه گفتیم شیوه ٔ تعقل واستدلال عقلی گفته میشود در مقابل مشاهده و تجربه که شیوه ٔ اهل حس ّ است . سیر حکمت در اروپا ص 15 و 16.