ذوالیدین

ذوالیدین . [ ذُل ْ ی َ دَ ] (اِخ ) خرباق بن حبیب سلمی . صحابیست . و او دلیل حبشه بیوم الفیل بود. و از آن او را ذوالیدین گفتند که با هر دو دست کار کردی . و بعضی نام و نسب او را عمیربن عبد عمرو از بنوسلیم و برخی عبیدبن عبد عمرو الخزاعی گفته اند. و ابن الاثیر در المرصع گوید: هو الصحابی الذی ذکر النبی (ص )بالسهو فی الصلوة واسمه خرباق و قیل هو لقبه و اسمه عمیربن عبد عمرو من بنی سلیم . رجوع به ذوالیدین در انساب سمعانی و قاموس الاعلام ترکی شود. و در استیعاب آمده است : رجل من بنی سلیم ، یقال له الخرباق حجازی شهدالنبی صلی اﷲ علیه و آله و سلم و قدر آه و هم فی صلاته فخاطبه و لیس هو ذوالشمالین رجل من خزاعة حلیف لبنی زهرة قتل یوم بدر نسبه ابن اسحاق و غیره و ذکره فیمن استشهد یوم بدر، و ذوالیدین عاش حتی روی عنه المتأخرون من التابعین و شهد ابوهریرة یوم ذی الیدین و هو الراوی لحدیثه و صح عنه فیه قوله بینا نحن مع رسول اﷲ صلی اﷲ علیه و آله و سلم و صلی بنا رسول اﷲ صلی اﷲ علیه و آله و سلم احدی صلاتی العشی فسلم من رکعتین فقال له ذوالیدین و ذکر الحدیث و ابوهریرة اسلم عام خبیر بعد بدر با عوام فهذا یبین لک ان ذا الیدین الذی راجع النبی صلی اﷲ علیه و آله و سلم یومئذ فی شان الصلوة لیس بذی الشمالین المقتول یوم بدر و قدکان الزهری مع علمه بالمغازی یقول انه ذوالشمالین المقتول ببدر اوان قصة ذی الیدین فی الصلوة کانت قبل بدر ثم احکمت الامور بعد. و ذلک و هم منه عند اکثر العلماء و قد ذکرنا مایجب من القول فی ذلک عندنا فی کتاب التمهید فمن اراد ذلک تامله هنالک . (اخبرنا) عبدالوارث بن سفیان قالنا قاسم بن اصبغ قالنا احمدبن زهیر قالنا علی بن بحربن بری قالنا معدی بن سلیمان السعدی - صاحب الطعام قال انا شعیب بن مطیر عن ابیه مطیر و مطیر حاضر یصدقه بمقالته قال یا ابتاه الیس اخبرتنی ان ذا الیدین لقیک بذی خشب فاخبرک ان رسول اﷲ صلی اﷲ علیه و آله و سلم صلی بهم احدی صلاتی العشی و هی الظهر فسلم من رکعتین ثم قام و اتبعه ابوبکر و عمر و خرج سرعان الناس فلحقه ذوالیدین و معه ابوبکر و عمر فقال یا رسول اﷲ اقصرت الصلوة ام نسیت قال ما قصرت الصلوة و لا نسیت ثم اقبل رسول اﷲ صلی اﷲ علیه و آله و سلم علی ابی بکر و عمر فقال ما یقول ذوالیدین فقالا صدق یا رسول اﷲ فرجع رسول اﷲ صلی اﷲ علیه و آله و سلم فصلی رکعتین ثم سجد سجدتی السهو. (و قدروی ) هذا الحدیث عن معدی بن سلیمان صاحب الطعام و کان ثقة فاضلا جماعة منهم ابوموسی الزمن محمدبن المثنی و بندار محمدبن بشار کما رواه علی بن بحربن بری و قد ذکرنا ذلک فی (کتاب التمهید)و هذا یوضح لک ان ذا الیدین لیس ذا الشمالین المقتول ببدر لان مطیرا متأخر جدا لم یدرک من زمن النبی صلی اﷲ علیه و آله و سلم شیأ (و ذکر) ابو العباس محمدبن یزید المبرد فی الاذواء من الیمن فی الاسلام من لم یشهر اکثرهم عند العلماء بذلک . (استیعاب ج 1 ص 172).