راه افتادن
لغت‌نامه دهخدا
راه افتادن . [ اُ دَ ] (مص مرکب ) حرکت کردن . (فرهنگ نظام ). آغاز حرکت کردن . آغاز رفتن کردن . (یادداشت مؤلف ). کوچ و رحلت کردن : امروز یک قافله برای شیراز راه افتاد. (از فرهنگ نظام ). || به رفتار آمدن کودک . (ناظم الاطباء). || جاری شدن . روان شدن . جریان پیدا کردن .
- راه افتادن خون ؛ جریان آن . (یادداشت مؤلف ). روان شدن خون . گشاده شدن خون چنانکه از رگی یا از شکستگی عضوی .
- || بکنایه ، جنگ و نزاعی سخت برخاستن . (یادداشت مؤلف ).
|| بکار افتادن چیزی و یا کسی که از راه مانده بود. (ناظم الاطباء).
- راه افتادن چرخ یا ماشینی ؛ به کار و حرکت درآمدن آن . (یادداشت مؤلف ).
- راه افتادن عراده ؛ کنایه از وجه و نقدی برای مخارج پیدا شدن . (یادداشت مؤلف ).
- راه افتادن کاری ؛ بجریان افتادن آن . روبراه شدن آن . برطرف شدن موانع و مشکلات در انجام یافتن کاری .
- راه افتادن کارخانه یا دستگاه یا اداره ای ؛ شروع بفعالیت کردن آن . آغاز به کار مجدد آن .
|| کنایه از راه پیش آمدن باشد. (آنندراج ) (انجمن آرا). گذر کردن . عبور کردن . گذشتن .
- راه افتادن (فتادن ) بجایی یا بر جایی ؛ گذر کردن بدانجای . رفتن بدانجا. مرور بدان محل :
همیشه راه به آب بقا نمی افتد
مشو بدیدن آن لعل جانفزا قانع.
یازده ساعت از آن روز چو بگذشت فتاد
راه ما بر سر خاکی که بودکان هنر.
|| کنایه است از راه زدن . (آنندراج )(انجمن آرا). || کنایه است از غارت شدن راه ، از آنکه دزدان بر سر جمعی ریزند و غارت کنند امادر عرف بمعنی مطلق زیان و خسارت استعمال یافته . (بهار عجم ) (از ناظم الاطباء) (از برهان ) (ارمغان آصفی ).کنایه است از آنکه دزدان در راه بر سر جماعت بریزندو غارت نمایند و اکنون هر زیانی که بکسی از ممری رسد گوید مرا راه افتاد. (فرهنگ رشیدی ) (از برهان ):
ز چشمت کاربان صبر من تاراج کافر شد
مسلمانان کسی دیده ست کاندر شهر راه افتد.
|| کنایه از زایل شدن راه . (بهار عجم ) (ارمغان آصفی ). مسدود شدن راه . گم شدن راه . (فرهنگ نظام ) :
خیل خونخوار خیال اطراف چشم من گرفت
آن چنان کز دیده ٔ من راه خواب افتاده است .
|| راه بردن . (فرهنگ نظام ). || براه افتادن . روانه شدن . راهی شدن . (یادداشت مؤلف ). || براه رفتن آمدن چنانکه طفل خردسال . (یادداشت مؤلف ). || بجریان افتادن مطلوب کاری . فراهم شدن اسباب کاری . (یادداشت مؤلف ).
- راه افتادن کار یا کارخانه و غیره ؛ آغاز به کار کردن آن . بجریان افتادن آن .
- در راهی افتادن یا فتادن ؛ بطریقی قدم گذاشتن . برفتن در راهی آغاز کردن :
مقصد جمله خلق یک چیز است
لیک هر یک فتاده در راهی است .
- راه افتادن خون ؛ جریان آن . (یادداشت مؤلف ). روان شدن خون . گشاده شدن خون چنانکه از رگی یا از شکستگی عضوی .
- || بکنایه ، جنگ و نزاعی سخت برخاستن . (یادداشت مؤلف ).
|| بکار افتادن چیزی و یا کسی که از راه مانده بود. (ناظم الاطباء).
- راه افتادن چرخ یا ماشینی ؛ به کار و حرکت درآمدن آن . (یادداشت مؤلف ).
- راه افتادن عراده ؛ کنایه از وجه و نقدی برای مخارج پیدا شدن . (یادداشت مؤلف ).
- راه افتادن کاری ؛ بجریان افتادن آن . روبراه شدن آن . برطرف شدن موانع و مشکلات در انجام یافتن کاری .
- راه افتادن کارخانه یا دستگاه یا اداره ای ؛ شروع بفعالیت کردن آن . آغاز به کار مجدد آن .
|| کنایه از راه پیش آمدن باشد. (آنندراج ) (انجمن آرا). گذر کردن . عبور کردن . گذشتن .
- راه افتادن (فتادن ) بجایی یا بر جایی ؛ گذر کردن بدانجای . رفتن بدانجا. مرور بدان محل :
همیشه راه به آب بقا نمی افتد
مشو بدیدن آن لعل جانفزا قانع.
صائب (از نظام ).
یازده ساعت از آن روز چو بگذشت فتاد
راه ما بر سر خاکی که بودکان هنر.
ملک الشعراء بهار.
|| کنایه است از راه زدن . (آنندراج )(انجمن آرا). || کنایه است از غارت شدن راه ، از آنکه دزدان بر سر جمعی ریزند و غارت کنند امادر عرف بمعنی مطلق زیان و خسارت استعمال یافته . (بهار عجم ) (از ناظم الاطباء) (از برهان ) (ارمغان آصفی ).کنایه است از آنکه دزدان در راه بر سر جماعت بریزندو غارت نمایند و اکنون هر زیانی که بکسی از ممری رسد گوید مرا راه افتاد. (فرهنگ رشیدی ) (از برهان ):
ز چشمت کاربان صبر من تاراج کافر شد
مسلمانان کسی دیده ست کاندر شهر راه افتد.
امیرخسرو (از بهار عجم ).
|| کنایه از زایل شدن راه . (بهار عجم ) (ارمغان آصفی ). مسدود شدن راه . گم شدن راه . (فرهنگ نظام ) :
خیل خونخوار خیال اطراف چشم من گرفت
آن چنان کز دیده ٔ من راه خواب افتاده است .
جمال الدین سلمان (از بهار عجم ).
|| راه بردن . (فرهنگ نظام ). || براه افتادن . روانه شدن . راهی شدن . (یادداشت مؤلف ). || براه رفتن آمدن چنانکه طفل خردسال . (یادداشت مؤلف ). || بجریان افتادن مطلوب کاری . فراهم شدن اسباب کاری . (یادداشت مؤلف ).
- راه افتادن کار یا کارخانه و غیره ؛ آغاز به کار کردن آن . بجریان افتادن آن .
- در راهی افتادن یا فتادن ؛ بطریقی قدم گذاشتن . برفتن در راهی آغاز کردن :
مقصد جمله خلق یک چیز است
لیک هر یک فتاده در راهی است .
ابن یمین .
