ربوبیت

ربوبیت . [ رُ بی ْ ی َ ](از ع ، اِمص ) الوهیت و خدایی . (ناظم الاطباء). خدایی و پروردگاری . (آنندراج ). مقابل عبودیت . (یادداشت مرحوم دهخدا). خداوندی . (السامی فی الاسامی ). خدایی . (دهار). زمخشری گوید: ربوبیت نزد صوفیه اسم است مرتبه ٔمقتضه ٔ نامهایی را که موجودات طالب آن میباشند از اینرو در تحت اسم رب این نامها نیز مندرج باشند مانندعلیم ، سمیع، بصیر، قیوم و ملک و مانند آن ، چه علیم معلومی را اقتضا کند و مرید مرادی را طالب باشد و قادر مقدوری را خواهد. اسمایی که در تحت اسم رب مندرجست اسماء مشترکی است که مفاهیم آن بین خدا و خلق مشترک باشد، مانند علیم که میگویی : یعلم نفسه و خلقه ، و همچنین اسماء مختص بخلق مانند قادر که میگویی : خلق الموجودات و نگویی خلق نفسه ، و این اسماء مختص بخلق را اسماع فعلیه نامند. فرق بین اسم ملک و رب آن است که ملک اسمیست مر مرتبه ای را که تحت آن اسماء فعلیه قرار یافته و رب اسمی است مرتبه ای را که تحت آن اسماءمختص و مشترک قرار دارد، فرق بین اﷲ و رب آن است که اﷲ اسمی است مرتبه ٔ ذاتیه ٔ جامعه ٔ حقایق موجودات رااز عالم بالا تا عالم زیرین ، از اینرو رحمان تحت حیطه ٔ اسم اﷲ، و رب تحت حیطه ٔ اسم رحمان ، و ملک تحت حیطه ٔ اسم رب قرار یافته ، پس ربوبیت مقام عرش را که فوقیت است دارد یعنی مظهری است که ظاهر شده است در او و به او، رحمن بسوی موجودات . (از کشاف اصطلاحات الفنون ): التفرد بالربوبیته الی کم لکل من خلقه من البقاء بمدة معلومة. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 258).
هرچه بیند دل و طبع از صنعش
به ربوبیت او راهبر است .

ابوالفرج رونی .

و در حضرت ربوبیت به عرض دادن حاجت مواظبت نمایم . (سندبادنامه ص 203). || سلطنت . || برترین قدرت و توانایی . (ناظم الاطباء).