رضائیه
لغت‌نامه دهخدا
رضائیه . [ رِ ئی ی َ ] (اِخ ) (دریاچه ٔ) ارومیه . ارمیه . چیچست . نام اصلی آن دریاچه ٔ ارومیه است که دریاچه ای است واقع در 70هزارگزی باختر تبریز (اسکله ٔ شرفخانه ) و 21هزارگزی خاور ارومیه (اسکله ٔ گلمنخانه ) و بزرگترین ِ دریاچه های ایران می باشد.
موقعیت طبیعی : امتداد طولی دریاچه از شمال به جنوب و به طول 130هزار گز و عرض آن حداکثر 50هزار گز که خاوری و باختری است و عمق متوسط آن 6 گز و در برخی نقاط تا 15 گزمی باشد.
جزیره ٔ شاهی به طول 9هزارو به عرض 2هزار گز در این دریاچه واقع و ارتفاع آن 2180 گز است . قلعه ٔ هلاکوخان در قلعه ٔ کوه مزبور که به اسم داغ دوین مشهور است قرار گرفته که مدفن پادشاهان مغول بوده . در تابستان بواسطه ٔ کم شدن آب دریا از طرف بندر وانالو با خشکی مربوط میباشد، و چندین جزیره ٔ منفرد و غیرمسکون دارد به نام جزیره ٔ قویون (گوسفند)، جزیره ٔ اِشَک (خر) و جزیره ٔ اسپیر و جزیره ٔ ارزکه فاقد آبادی است ولی بواسطه ٔ قشلاقی بودن اغنام و احشام آبادیهای اطراف را در زمستان در آن جزایر نگهداری میکنند و همچنین سنگ بزرگ به اسم «کاظم داشی » بواسطه ٔ وقایع تاریخ و جنگی (یاغیگری کاظم ) که در ارومیه معروف و مشغول قتل و غارت بوده در موقع تعقیب به این سنگ که دماغه مانند بوده است و فقط یک راه به خشکی داشته پناهنده می شده تا سرانجام بدست نوکر خود کشته شد، و این سنگ به نام وی مشهور گشت . سواحل دریاچه ٔ ارومیه جز در نواحی باختری که کوهستانی است باتلاقی وغیرقابل سکونت می باشد ولی یکی از راههای مهم بازرگانی و اقتصادی استان آذربایجان است که سبب عمده ٔ عمران و آبادی شهرستانهای باختری استان می باشد و کالاهای صادراتی از شهرستانهای ارومیه بوسیله ٔ لوله کشی به بندر شرفخانه حمل می گردد و از آنجا بوسیله ٔ راه آهن به روسیه یا داخل کشور فرستاده می شود. بندر شرفخانه ، در سمت خاور دریاچه واقع است و اسکله ٔ آن به طول 128 گزبرای استفاده ٔ مسافرت و حمل و نقل نواحی شهرستان تبریز و مرند. بندر گلمانخانه ، در سمت باختر دریاچه برای استفاده ٔ مسافرت و حمل و نقل نواحی شهرستانهای ارومیه و اطراف . بندر حیدرآباد، در جنوب دریاچه برای استفاده ٔ شهرستانهای مهاباد و شاهین دژ. بندر دانانلو،در خاور دریاچه برای استفاده ٔ شهرستانهای مراغه و میاندوآب . بندر خان تختی ، در شمال باختری دریاچه برای استفاده ٔ شهرستانهای نواحی خوی و شاهپور. بندر آغ گنبد، در جزیره ٔ شاهی . وضع کشتی رانی دریاچه ٔ ارومیه تا قبل از جنگ بین المللی اول بسیار خوب بود که در جنگ مزبور بوسیله ٔ قوای عثمانی منهدم و غرق شدند و کشتی های فعلی فرسوده اند و سرعتشان خیلی کم است و مهمترین آنها کشتی پهلوی با قوه ٔ 220 اسب بخار و ظرفیت 120 تن می باشد... کشتی های دیگر بترتیب اهمیت عبارتند از شاهپور، ایران ، اخگر، آهن ارومیه . این کشتی ها از 90 تا30 تن ظرفیت دارند و کشتیهای کوچک چوبی و قایقها نیز برای حمل مسافر و بار در آبادیهای کرانه ٔ دریاچه مورد استفاده قرار می گیرند. آب دریاچه شور است و سی وسه در صد مواد و املاح محلول که مورد استفاده ٔ طبی هستند دارد و برطبق آزمایش شامل سدیم و منیزیم و کلسیم می باشد که برای بیماریهای پوستی بویژه روماتیسم سودمند است و بواسطه ٔ همین شوری و تلخی زیاد هیچگونه ماهی در آن یافت نمی شود، فقط یک پرنده از نوع لک لک داردکه به اسم محلی آن را پخلن نامند. اهالی ارومیه و دیگر شهرهای ایران برای آب تنی بدانجا می آیند و چندین روز توقف می کنند و بیشتر امراض جلدی بوسیله ٔ آب این دریاچه مداوا می شود. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).این دریاچه پیش از سلطنت پهلوی ارومیه = ارمیه (آب مقدس ) نامیده می شد و در قدیم بدان چیچست می گفتند. (از فرهنگ فارسی معین ، بخش اعلام ، ماده ٔ ارومیه ، رومیه ،چیچست ). و رجوع به ارومیه و چیچست شود.
موقعیت طبیعی : امتداد طولی دریاچه از شمال به جنوب و به طول 130هزار گز و عرض آن حداکثر 50هزار گز که خاوری و باختری است و عمق متوسط آن 6 گز و در برخی نقاط تا 15 گزمی باشد.
جزیره ٔ شاهی به طول 9هزارو به عرض 2هزار گز در این دریاچه واقع و ارتفاع آن 2180 گز است . قلعه ٔ هلاکوخان در قلعه ٔ کوه مزبور که به اسم داغ دوین مشهور است قرار گرفته که مدفن پادشاهان مغول بوده . در تابستان بواسطه ٔ کم شدن آب دریا از طرف بندر وانالو با خشکی مربوط میباشد، و چندین جزیره ٔ منفرد و غیرمسکون دارد به نام جزیره ٔ قویون (گوسفند)، جزیره ٔ اِشَک (خر) و جزیره ٔ اسپیر و جزیره ٔ ارزکه فاقد آبادی است ولی بواسطه ٔ قشلاقی بودن اغنام و احشام آبادیهای اطراف را در زمستان در آن جزایر نگهداری میکنند و همچنین سنگ بزرگ به اسم «کاظم داشی » بواسطه ٔ وقایع تاریخ و جنگی (یاغیگری کاظم ) که در ارومیه معروف و مشغول قتل و غارت بوده در موقع تعقیب به این سنگ که دماغه مانند بوده است و فقط یک راه به خشکی داشته پناهنده می شده تا سرانجام بدست نوکر خود کشته شد، و این سنگ به نام وی مشهور گشت . سواحل دریاچه ٔ ارومیه جز در نواحی باختری که کوهستانی است باتلاقی وغیرقابل سکونت می باشد ولی یکی از راههای مهم بازرگانی و اقتصادی استان آذربایجان است که سبب عمده ٔ عمران و آبادی شهرستانهای باختری استان می باشد و کالاهای صادراتی از شهرستانهای ارومیه بوسیله ٔ لوله کشی به بندر شرفخانه حمل می گردد و از آنجا بوسیله ٔ راه آهن به روسیه یا داخل کشور فرستاده می شود. بندر شرفخانه ، در سمت خاور دریاچه واقع است و اسکله ٔ آن به طول 128 گزبرای استفاده ٔ مسافرت و حمل و نقل نواحی شهرستان تبریز و مرند. بندر گلمانخانه ، در سمت باختر دریاچه برای استفاده ٔ مسافرت و حمل و نقل نواحی شهرستانهای ارومیه و اطراف . بندر حیدرآباد، در جنوب دریاچه برای استفاده ٔ شهرستانهای مهاباد و شاهین دژ. بندر دانانلو،در خاور دریاچه برای استفاده ٔ شهرستانهای مراغه و میاندوآب . بندر خان تختی ، در شمال باختری دریاچه برای استفاده ٔ شهرستانهای نواحی خوی و شاهپور. بندر آغ گنبد، در جزیره ٔ شاهی . وضع کشتی رانی دریاچه ٔ ارومیه تا قبل از جنگ بین المللی اول بسیار خوب بود که در جنگ مزبور بوسیله ٔ قوای عثمانی منهدم و غرق شدند و کشتی های فعلی فرسوده اند و سرعتشان خیلی کم است و مهمترین آنها کشتی پهلوی با قوه ٔ 220 اسب بخار و ظرفیت 120 تن می باشد... کشتی های دیگر بترتیب اهمیت عبارتند از شاهپور، ایران ، اخگر، آهن ارومیه . این کشتی ها از 90 تا30 تن ظرفیت دارند و کشتیهای کوچک چوبی و قایقها نیز برای حمل مسافر و بار در آبادیهای کرانه ٔ دریاچه مورد استفاده قرار می گیرند. آب دریاچه شور است و سی وسه در صد مواد و املاح محلول که مورد استفاده ٔ طبی هستند دارد و برطبق آزمایش شامل سدیم و منیزیم و کلسیم می باشد که برای بیماریهای پوستی بویژه روماتیسم سودمند است و بواسطه ٔ همین شوری و تلخی زیاد هیچگونه ماهی در آن یافت نمی شود، فقط یک پرنده از نوع لک لک داردکه به اسم محلی آن را پخلن نامند. اهالی ارومیه و دیگر شهرهای ایران برای آب تنی بدانجا می آیند و چندین روز توقف می کنند و بیشتر امراض جلدی بوسیله ٔ آب این دریاچه مداوا می شود. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).این دریاچه پیش از سلطنت پهلوی ارومیه = ارمیه (آب مقدس ) نامیده می شد و در قدیم بدان چیچست می گفتند. (از فرهنگ فارسی معین ، بخش اعلام ، ماده ٔ ارومیه ، رومیه ،چیچست ). و رجوع به ارومیه و چیچست شود.
