رفرم

رفرم . [ رِ فُرْ ] (فرانسوی ، اِ) تغییر اوضاع و تشکیلات بنگاه ، اداره ، شهر، کشور، مذهب و غیره . (فرهنگ فارسی معین ). اصلاحات . || رفرم یا رفرماسیون ، اصلاح دینی . در نیمه ٔ اول قرن 16 م . از مهمترین نهضتهای دینی که در تاریخ دنیا مشهور است روی داد. باعث این جنب و جوش در آلمان لوتر و در فرانسه کالون بود. بواسطه ٔ ظهور این هیجان وحدت مسیحیت در اروپای غربی از میان رفت و از آن نتیجه های بسیار حاصل گشت و مذهب های چند مانند طریقه ٔ لوتر و طریقه ٔ کالون و طریقه ٔ آنگلکین در مقابل آیین ِ کاتولیک ایجاد گردید. درمذهب کاتولیک نیز اصلاحاتی بعمل آمد و در انجمن بزرگ موسوم به شورای ترانت اصول عقاید و نظامات آیین کاتولیک معین و مشخص شد. گذشته از نتایج مذهبی نتیجه های سیاسی نیز از آن حاصل آمد، چنانکه اول در آلمان و بعد در نیمه ٔ دوم قرن 16 م . در فرانسه آتش جنگ داخلی روشن شد و دول جدیدی مانند دوک نشین پروس و کشور سوئد و جمهوری ایالات متحده ٔ آمریکا تأسیس گردید. در میان علل و موجبات بسیار اصلاح دینی دو سبب از همه مهمتر است : یکی وضع خود دین درآغاز قرن 16 م . و دیگر انتشار کتاب مقدس بوسیله ٔ فن ّ چاپ . کار اوضاع دینی در ابتدای قرن 16 م . بجایی کشید که اصلاح اساس و بنیان آن لازم آمد. فروش املاک و متعلقات کلیسا، حرص و آز و فساد اخلاق ، خلاصه همه ٔ عیبهایی که پانصد سال پیشتر یعنی در قرن 11 م . اصلاحات پاپ گرگوار هفتم را ضروری ساخت ، باز در روحانیون راه یافت و در این قرن روحانیت را ننگین تر از وضع روحانی قرن 11 م . کرد، زیرا که در عهد گرگوار هفتم فقط کشیشان ممالک عیسوی رفتار ناپسند داشتند و مقام پاپ از آلودگیها منزه بود، اما در قرن 16 م . شهر رم خود سرچشمه ٔ عیبها و پلیدیها شد. زندگانی الکساندر ششم ملقب به بورژیا سراسر با فسق و فجور گذشت . ژول دوم کلاه خود بر سرنهاده به فرماندهی سپاه می رفت . لئون به کارهای ادبی و هنرهای زیبا بیشتر از اعمال روحانی توجه داشت . همه ٔ پاپها می کوشیدند تا برعایدات خویش بیفزایند وبه این وسیله یا خانواده ٔ خود را توانگر سازند یا جاه و جلالی بپا کنند و به حمایت هنرمندان و نویسندگان بپردازند. یکی از مهمترین منابع عایدات پاپ انتخاب روحانیون مملکت آلمان بود. کارهای روحانی آن سرزمین یا به کسی که منظور نظر پاپ بود سپرده می شد یا به شخصی که برای تحصیل مقام بیش از دیگران پول می داد. به اصل و تبار خریدار شغل توجهی نمی شد لذا خارجیانی که یک کلمه آلمانی نمی دانستند یا طباخانی که معنی اعتبارنامه ها و اوارق راجع به خود را هم نمی فهمیدند به کارهای مهم روحانی گماشته می شدند. در فرانسه هم مفاسد روحانی کم نبود و بواسطه ٔ عهدنامه ای که فرانسوای اول در سال 1516 م . با پاپ لئون دهم بست ، فساد بیشتر شد، زیرا شاه که به پاپ پول فراوان داده بود به رضای او حق اعطای شغلهای مذهبی داشت . از این رو همه ٔ مشاغل ومناصب کلیسا به کسانی که روحانی نبودند همچنین بر اهل شمشیر و به مردان و زنان محبوب شاه سپرده شد و حتی در مساکن اسقفها و در دیرها و صومعه ها نیز زن و شوهر میان دیرنشینان زندگانی می کردند و نفرت و انزجارمردم را سبب شدند. جمع کثیری از کشیشان پیوسته در جوار پادشاه عهد بسر می بردند و در سلک درباریان و سیاستمداران و بعضی در صف لشکریان قرار داشتند. بنابراین مردم دیندار و با تقوی و بسیاری از روحانیون مخصوصاً گروهی از کشیشان فرانسه آرزومند شدند که این مفاسد از میان برود. علت دیگر ظهور جنبش دینی اختراع چاپ بود، زیرا بدین وسیله سرچشمه و اساس آیین مسیح در دسترس خلق گذاشته شد. و از سال 1458 تا سال 1517 م . انجیل چهار بار به طبع رسید. مسیحیان تا این عهد جز بعضی قطعات آن را نمی دانستند و به متن کتاب دینی خود آشنایی نداشتند، اما بوسیله ٔ انتشار کتاب مقدس کلام عیسی بدست عیسویان افتاد و چون گفته های مسیح چشم پوشی از علایق دنیوی ، فقر و مسکنت ، نرمخویی و فروتنی و خاکساری را می آموخت ، کبر و نخوت و تجمل و ثروت روحانیون در نظرها بیشتر از پیش ناپسند آمد. پس بواسطه ٔ تأثیر کلمات عیسی میل اصلاح دین قوت یافت و همه خواستار آن شدند که وضع کلیسا و دین بسادگی نخستین بازگردد. باید دانست که اساس مذهب کاتولیک و اصول آن یعنی جمیع عقاید کاتولیکی بر کتاب انجیل نهاده است . روایات وسنن و تعبیرات پاپها و انجمنهای مذهبی که جانشین پطرس و حواریون بشمار می روند، در درجه ٔ دوم قرار دارد.در قرن 16 م . جماعتی که کتاب مقدس را بسیار محترم می شمردند با خود اندیشیدند که چون انجیل کلام خداوندی است باید به آن اکتفا کرد، و به این نظر شرح و تفسیرهایی که ثمره ٔ فکر بشری بود در نظر ایشان بی قدر و قیمت گشت آنان تفسیر پاپها و انجمنهای مذهبی را با تعبیرات دیگران فرقی نمی نهادند. پس هر کس می توانست کتاب مقدس را مطابق وجدان خویش تفسیر کند. اصول عقاید لوتر و کالون چنین بود و این طریقه یکی از موجبات نابودی وحدت مسیحیت گشت . (فرهنگ فارسی معین بخش اعلام ).