زخر

زخر. [ زَ ] (ع مص ) این کلمه در اصل دلالت بر ارتفاع و بلندی کند. (از مقاییس اللغة ج 3 ص 50). || پر شدن دریا از آب . (منتخب اللغات ). زیاد شدن و بسیار گردیدن دریا. (از ترجمه ٔ قاموس ). پر شدن و مالامال شدن دریا. (از اقرب الموارد) (از محیط المحیط). پر شدن دریا از آب و موج زدن . (از منتهی الارب ). پر شدن دریا و رود از آب . (غیاث اللغات ). پر شدن دریا از آب و موج . (آنندراج ). زخر و زخور و زخیر، پر شدن و بلند شدن امواج دریا. (از متن اللغة). رجوع به زخور و زخیر شود. || دراز شدن و بلند گردیدن رودبار. (از ترجمه ٔ قاموس ). نیک دراز و بسیارآب گردیدن رودبار. (آنندراج ) (از منتهی الارب ). بالا آمدن و مد رود. (از محیط المحیط) (از متن اللغة) (از اقرب الموارد). و آن رود را زاخر و زخار گویند. (از متن اللغة). || بمجاز، پر کردن چیزی را. (منتخب اللغات ) (از ترجمه ٔ قاموس ) (از منتهی الارب ) (آنندراج ) (از محیط المحیط) (از متن اللغة) (از اقرب الموارد). || (بمجاز) بجوش آمدن دیگ . (از منتهی الارب ) (از ترجمه ٔ قاموس ) (آنندراج ) (از محیط المحیط) (از متن اللغة) (از اقرب الموارد). || (بمجاز) بجوش آمدن جنگ . (از محیط المحیط) (از متن اللغة) (از ترجمه ٔ قاموس ). بجوش آمدن و گرم شدن جنگ . (از آنندراج ) (از منتهی الارب ) (از اقرب الموارد). || (بمجاز) بخروش آمدن گروه بجهت نفیر یا جنگ . (از ترجمه ٔ قاموس ). بجوش آمدن قوم جهت نفیر و برآمدن یا جهت جنگ . || (بمجاز) دراز شدن روییدنی (نبات ). (از اقرب الموارد) (از محیط المحیط) (از متن اللغة) (از ترجمه ٔ قاموس ). بالیدن و انبوه شدن گیاه . (منتخب اللغات ). کوالیدن و شکوفه آوردن گیاه . (از آنندراج ) (از منتهی الارب ). || (بمجاز) فخر کردن : زخر الرجل بما عنده ؛ یعنی فخر کرد مرد به اوصافی که با خود داشت . مثل تَزَخْوُر از باب تفعلل . (از ترجمه ٔ قاموس ). فخر کردن کسی به چیزی که دارد.(آنندراج ) (از منتهی الارب ) (از محیط المحیط) (از متن اللغة) (از اقرب الموارد). || (بمجاز) دراز شدن و کشیده شدن پا. (از لسان العرب ) (از متن اللغة). و رجوع به تاج العروس شود. || (بمجاز) غلبه کردن بر دیگری در مفاخرة. گویند: «زاخره فزخره »؛ یعنی با او مفاخرت کرد و بر او پیروز شد. (از متن اللغة) (از محیط المحیط) (از ترجمه ٔ قاموس ) (از منتهی الارب ). غالب آمدن کسی را در فخر. (آنندراج ). || (بمجاز) شاد گردانیدن کسی را: زخر الرجل ؛ شادگردانید او را. (از ترجمه ٔ قاموس ) (از متن اللغة) (از منتهی الارب ) (آنندراج ) (از محیط المحیط) (از متن اللغة) (از اقرب الموارد). || (بمجاز) فربه گردانیدن و رونق دادن گیاه شتر را. گویند: «زخر العشب المال »؛ یعنی فربه گردانید گیاه شتران را و رونق داد. (از منتهی الارب ). فربه گردانیدن گیاه شتران را و رونق دادن . (آنندراج ) (از محیط المحیط) (از ترجمه ٔ قاموس ). فربه گردانیدن گیاه شتر را. (از متن اللغة). || (بمجاز) بر باد دادن چیزهای ریز و خرد را: «زخر الدق »؛ یعنی بر باد داد ریزها را. (از منتهی الارب ) (از محیط المحیط)(از اقرب الموارد). پرانیدن ریزها در باد. (از ترجمه ٔ قاموس ). بر باد دادن دانه های خرد بوسیله ٔ چنگال (مذراة). (از متن اللغة). برباد دادن چیزی . (از المعجم الوسیط). || (ص ) ریشه ٔ عالی . نژاد بلند ونامی : عِرْق زاخر؛ اصل شریف بلند. (از متن اللغة).