سلمان ساوجی

سلمان ساوجی . [ س َ ن ِ وَ ] (اِخ ) خواجه جمال الدین سلمان بن خواجه علاءالدین محمد مشهور به سلمان ساوجی اوایل قرن هشتم هجری در ساوه تولد یافت . پدرش علاءالدین اهل فضل بود و شغل دیوانی داشت ، سلمان تحصیل کمالات کرد و سخن پردازیهای او تنها از روی قریحه و ذوق نبود. در اوایل عمر خواجه غیاث الدین محمد وزیر سلطان ابوسعید بهادر (716 - 737 هَ . ق .) را در قصاید خود مدح کرد و سپس شیخ حسن بزرگ از سلسله ٔ جلایریان و سلطان حسین و سلطان اویس را مدح گفت ، و مدت چهل سال در سفر و حضر و تبریز و بغداد مداحی آن خانواده را نمود. سلمان در درجه ٔ اول قصیده سراست و میتوان او را از آخرین قصیده سرایان معروف ایران پیش از صفویان دانست . سلمان در تغزل و تشبیب نیز زبردست است و از این جهت مورد توجه قرار گرفت از اوست :
باد نوروز از کجا این بوی جان می آورد
جان من پی تابکوی دلستان می آورد.
سلمان گذشته ازقصیده و غزل ، ترجیعبند، ترکیب بند، قطعه ، مثنوی و رباعی نیز گفته است و در تصوف نیز اشعاری دارد:
گر سر و ترک کلاه فقر داری ای فقیر
چار ترکت باید اول تا رود کارت به پیش
ترک اول ترک مال و ترک ثانی ترک جاه
ترک ثالث ترک راحت ترک رابع ترک خویش .
دو مثنوی یکی موسوم به جمشید و خورشید و دیگری فراقنامه دارد. سلمان در آخر عمر از نظر جلایریان افتاد ودر ساوه انزوا جست و گرفتار پریشانی گشت و سرانجام بسال 778 هَ . ق . در همانجا درگذشت . رجوع به تاریخ ادبیات ادوارد براون ج 4 صص 289 - 298 و رجال حبیب السیر ص 11، 82، 133، 163، 218، 245، 269، 272 و مجمع الفصحا ج 2 ص 19 و تاریخ ادبیات شفق شود.