شاهزاده حسین

شاهزاده حسین . [ دَ / دِ ح ُ س َ ] (اِخ ) از نامی ترین بقاع متبرکه ٔ قزوین و آرامگاه حسین بن علی بن موسی الرضا علیه السلام است . بعضی از تذکره نویسان در نسب وی اختلاف کرده اند ولی ادله ای در دست است که گذشتگان صاحب بقعه را فرزند علی بن موسی الرضا می شناختند نه موسی بن جعفر و صاحب سراج الانساب صاحب بقعه را از اولاد جعفر طیار ذکر کرده است . کیفیت و چگونگی ساختمان بقعه درگذشته روشن نیست و آثار موجود نشان میدهد که در سده ٔ هشتم و نهم دارای بنایی عالی بوده است . ظاهراً در فاصله ٔ میان دو دوره ٔ چنگیز و صفویه بواسطه ٔ کشت و کشتارها و ناامنی ها نزدیک به دو قرن کسی متوجه تعمیر بقعه نگردیده و تدریجاً روب انهدام گذارده بوده است . و احتمال میرود سلطان الجایتو و شاه خدابنده وپسرش سلطان ابوسعید بهادرخان و برخی از فرمانروایان علوی گیلان به ساختمان یا مرمت این بقعه اقدام کرده باشند لیکن سندی در دست نیست . ولی مسلم است که شاه طهماسب صفوی در بنای این بقعه سهم بزرگی داشته است . بنای مزبور دارای سردر مجلل و جلوخان و حجرات پیرامون آن اختصاص به آرامگاه دانشمندان و بزرگان داشته است . در سال 1306 هَ . ش . که آقا باقر اصفهانی ملقب به سعدالسلطنه حکومت قزوین را از طرف میرزاعلی اصغرخان اتابک عهده دار بود به دستور وی و با پول او ساختمان پیشین را کوبید و بنای کنونی را بنیاد کرد. آنگاه کتبیه ٔ سردر شمالی متعلق به زینب بیگم دختر شاه طهماسب را در بالای در جنوبی قرار داد که اکنون نیز موجود است . آرامگاه کنونی حسین بن علی بن موسی الرضا در وسط محوطه ٔ بزرگی قرار دارد و دور تا دور محوطه با دیوارهایی بشکل طاق نماهای وسیع احاطه شده است و با کاشی های رنگین تزیین گردیده و در شمال این بنا ایوان بزرگی است به درازای تقریباً بیست گز و عرض هفت گز و ارتفاع ده گز. منبت کاری درب حرم یکی از نفایس صنعت محسوب می شود. در روی مزار دو صندوق یا دو ضریح قرار دارد، اولی از چوب ساده و دومی که نزدیک به دو گز درازا و پهنا و بلندی دارد یکی از شاهکارهای صنعت قلم زنی و منبت کاری است . اتمام تاریخ تعمیر ضریح در سال 806 هَ . ق . بوده است . (مینو دریا باب الجنة ص 650 و بعد).