شبستری

شبستری . [ ش َ ب ِ ت َ ] (اِخ ) شیخ محمودبن عبدالکریم ملقب به سعدالدین در قصبه ٔ شبستر هفت فرسنگی تبریز تولد یافت . از تاریخ زندگانی او اطلاع وسیعی به دست نیست وظاهراً سراسر عمر را بر خلاف زمانه ٔ آشفته و عصر پرآشوب خویش به آرامش و سکون بدون حادثه ٔ مهمی در تبریزیا نزدیکی آن بسر برده است و هم در آنجا در سال 720هَ . ق . وفات یافته . از وی تألیفات بسیار باقی نمانده است لیکن مثنوی گلشن راز که تقریباً بیست هزار بیت میشود از بهترین و جامعترین رسالاتی است که در اصول و مبادی تصوف به رشته ٔ نظم درآورده است و تا امروزنزد خاص و عام شهرتی بسزا دارد. این مثنوی چنانکه شاعر خود اشاره میکند در شوال سال 710 هَ . ق . به نظم آمده و در آن پاسخ 15 سؤال راجع به اصول تصوف است که شخصی از خراسان موسوم به امیرحسینی حسین بن عالم ابی الحسین هروی سؤال نموده است . عبدالرزاق لاهیجی شرح عالی بر آن نگاشته است . و نیز شاه داعی شیرازی عارف و شاعر نامی قرن نهم را شرحی بر این مثنوی است به نام نسائم الاسحار یا نسائم گلشن . تألیفات دیگر وی عبارتند از: رساله ٔ حق الیقین ، رساله ٔ شاهد، سعادتنامه ،منهاج العارفین و مرآةالمحققین . برای شرح حال و آثاراو رجوع به دانشمندان آذربایجان چ تربیت ، الذریعة ج 9 ص 506، تاریخ ادبیات ایران تألیف ادوارد براون ج 3 یا از سعدی تا جامی ترجمه ٔ علی اصغر حکمت ص 159 به بعد و تاریخ ادبیات دکتر رضازاده ٔ شفق ص 263 شود.