شمس العلماء

شمس العلماء. [ ش َ سُل ْ ع ُ ل َ ] (اِخ ) شیخ محمد مهدی بن (ملا) غلامعلی . مشهور به حاجی آقاخوندبن حسن بن رضابن خدابنده بن رضابنده (متوفای 1331 هَ . ق ). پدر وی در عبدالرب آباد قزوین ساکن و در آن حدود مشهور و صاحب ریاست دینی بود. محمدمهدی مقدمات علوم را در قزوین نزد علمای مشهور آن شهر فراگرفت ، سپس به تهران آمد و چند سالی در مدرسه ٔ دوستعلی خان معیرالممالک به تکمیل تحصیلات خود پرداخت . و درسال 294 هَ . ق . بر حسب انتخاب اعتضادالسلطنه وزیر علوم به سمت یکی از مؤلفان چهارگانه ٔ (نامه ٔ دانشوران ) در اداره ٔ دارالتألیف پذیرفته شد. مؤلفان کتاب مزبور تا آخر عمرِ اعتضادالسلطنه (1298 هَ . ق .).تحت نظر وی برای جلد اول کار کردند و پس از وفات آن شاهزاده آن اداره و همه ٔ متعلقات آن به حکم ناصرالدین شاه به اعتمادالسلطنه منتقل گردید و وی فضلای عضو اداره ٔ دارالتألیف یا دارالترجمه را وامی داشت کتابهایی که خود او موضوع آنها را اقتراح میکرد تألیف کنند و سپس خود وی آنها را به اسم خویش منتشر می کرد، مثلاً کتاب «المآثر و الاَّثار» به قلم شمس العلماء صاحب ترجمه است و دیگر جزو اعظم سه جلد «مطلع الشمس » نیز عیناً به انشای اوست (مگر شرح احوال شعرای فارسی ). وی از دوستان و همکاران صمیمی عبدالوهاب قزوینی (پدر علامه ٔ فقید محمد قزوینی ) بود و در سنی قریب 70 سالگی درگذشت . (فرهنگ فارسی معین ). رجوع به سبک شناسی ج 3 ص 371، فهرست کتابخانه ٔ مدرسه ٔ سپهسالار ج 2 ص 241 شود.