شمس العلماء

شمس العلماء. [ ش َ سُل ْ ع ُ ل َ ] (اِخ ) حاج میرزا محمدحسین قریب . ملقب به شمس العلماء و متخلص به ربانی (متولد گرکان از توابع آشتیان ، 1222 متوفای 1305 هَ .ش .). وی مقدمات علوم را در زادگاه خود گرکان آموخت . سپس برای تکمیل تحصیلات به قم شتافت ودر آنجا به تحصیل فقه ، اصول ، حدیث ، تفسیر و ضمناً به تتبع در ادبیات فارسی و عربی پرداخت . از آنجا سفری به عتبات کرد و سه سال در محضر میرزای شیرازی و دیگر علمای عصر به تحصیل و تکمیل علوم دینی اشتغال داشت و بعد از مراجعت به ایران مدتی نیز نزد میرزا علی محمد صفا که از خطاطان معروف آن زمان بود به تعلیم خطاشتغال داشت و خط نستعلیق را به شیوه ٔ استاد خود می نوشت . در سال 1266 هَ .ش . برای تعلیم زبان و ادبیات فارسی به آقاخان (سوم ) از ایران یک تن استاد خواستند. شمس العلماء بدین خدمت نامزد گردید و به هندوستان (بمبئی ) رفت . از سال مزبور تا سال 1275 هَ .ش . در آنجا به تعلیم و تربیت آقاخان و ترویج دیانت اسلام مشغول بود. در سال اخیر بسبب ناسازگاری آب و هوا و علاقه به موطن خود به ایران بازگشت و بنابه دعوت مخبرالسلطنه هدایت در مدرسه ٔ علمیه و مدرسه ٔ نظام سابق و سپس در مدرسه ٔ علوم سیاسی به تدریس زبان و ادب فارسی پرداخت . در سال 1284 با کسب اجازه از وزارت معارف به ترکستان و استانبول و قفقاز مسافرت کرد و به زیارت بیت اﷲالحرام مشرف گردید و پس از مراجعت به ریاست مدرسه ٔ علمیه منصوب شد. ضمناً چند ساعت در مدرسه ٔ علوم سیاسی و دارالفنون به تدریس فارسی و عربی اشتغال داشت و تا پایان عمر از تدریس دست نکشید. از سال 1283 تا 1288 هَ . ش . به تألیف کتاب «ابدع البدایع» در فن بدیع مشغول بود و آن به طبع رسیده . در سال 1293 به عضویت دیوان عالی تمیز (دیوان کشور) منصوب شد و در 83سالگی وفات کرد. وی به فارسی و عربی شعر می سرود و کتابهایی در معانی و بیان و منظومه ای در فقه و اصول پرداخته که تاکنون به طبع نرسیده و کتابی هم به نام ساز وآهنگ باستان دارد که چاپ شده است . جنازه ٔ وی را در (ابن بابویه ) دفن کرده اند. (از فرهنگ فارسی معین ).