صاسون

صاسون . (اِخ ) نام قضایی است در سنجاق موش از ولایت بتلیس و قسمت جنوبی آن استان را تشکیل میدهد و محدود است از شمال به قضای موش ، از مشرق و جنوب به سنجاق بتلیس و از مغرب به سنجاق کنج .مرکز آن قصبه ٔ کوچک خطواست که روزی شهری بزرگ بوده و 60000 تن جمعیت داشته . فاصله ٔ آن تا مرکز لوا 24 ساعت و تا مرکز ولایت 15 ساعت است . اراضی این منطقه کوهستانی و سنگلاخ است . در قسمت غربی آن کوه صاسون به ارتفاع 2600 گز و در جهت جنوب غربی کوه اوتاغ با ارتفاع 1430 گز دیده میشود. بیشتر کوههای آن سنگلاخ و صعب الوصول است و مناظری عجیب دارد. فقط یک نهر در طرف مشرق قضا جاری است و این قطعه را شکافته داخل نهر مراد میگردد. تنها رودخانه ٔ مهم آن همین یک رود است و آبهای دیگر رودخانه های کوچک و جویها و جویبارها هستند. خاک آن چندان حاصلخیز نیست و محصول مورد نیاز اهالی را کفایت نمیکند، اما انواع میوه جات و سبزیجات در آنجا بعمل می آید و مراتع فراوان و حیوانات اهلی بسیار دارد. عمده ٔ معیشت ساکنان آنجا از محصولات حیوانی است . حیوانات وحشی در این منطقه نیز فراوان است و در کوههای آن خرس ، گورخر و حیوانات دیگر دیده میشود. دربعض کوههای آن جنگل ها وجود دارد که اهالی از هیزم والوار و تخته ٔ آن استفاده میکنند و در برخی نقاط اشیاء عتیقه دیده میشود. هوای این منطقه در نقاط پست معتدل و در جاهای مرتفع سرد است و جمعاً مشتمل بر 119قریه است و تعداد سکنه ٔ آن به 20101 تن بالغ میگرددکه 10370 تن از آنان مسلمان و 8389 تن ارمنی و 372 نفر قبطی و 970 تن یزیدی هستند و قسم اعظم مسلمانان آنجا کرد و از عشایر مختلفند. (قاموس الاعلام ترکی ).