صدرا

صدرا. [ ص َ ] (اِخ ) (ملا...) نام وی محمد فرزند ابراهیم بن یحیی شیرازی و ملقب به صدرالدین و صدرالمتألهین و معروف بصدراو ملاصدرا و از اکابر فلاسفه و حکمای اسلامی قرن یازدهم هَ . ق . است . وی علاوه بر تبحر در کلام و فلسفه در حدیث و تفسیر قرآن نیز بارع بود. صدرا نزد شیخ بهائی و میرداماد و میرفندرسکی تلمذ کرد و جمعی از بزرگان فلسفه و حدیث نزد وی بتحصیل اشتغال داشتند، از آنجمله است ملا محسن فیض کاشانی و ملاعبدالرزاق فیاض لاهیجانی . صدرا را کتب و رسائل متعددی است که از آنجمله است : الاسفار الاربعة. اتحاد العاقل و المعقول . اتصاف الماهیة بالوجود. اسرار الایات و انوار البینات . اکسیر العارفین فی معرفة طریق الحق و الیقین . الامامة. بدء وجود الانسان . التصور و التصدیق که در آخر الجوهر النضید در تهران بطبع رسیده است . تفسیر آیة الکرسی . تفسیر آیة النور. تفسیر آیة و تری الجبال تحسبها جامدة. تفسیر سورة الاعلی و سجدة و البقرة تا آیه کونوا قردةخاسئین و سورة الجمعة و سورة الحدید و سورة الزلزال و سورة الضحی و سورة الطارق و سورة الطلاق و سورة الفاتحة و سورة الواقعة و سورة یس . الجبر و التفویض . حاشیه بر الهیات شفا و تجرید خواجه و تفسیر بیضاوی و رواشح سماویه ٔ میرداماد و روضه ٔ شهید (شرح لمعه ) و شرح تجرید قوشچی و شفای ابوعلی . حدوث العالم . الحشر. الحکمة العرشیه . رسائل که حاوی هشت رساله ٔ متفرقه ازرساله های ملاصدرا است . شرح اصول کافی . شرح حکمةالاشراق . شرح الهدایة الاثیریة. الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. القواعد الملکوتیه . کسر اصنام الجاهلیة.المبداء و المعاد. المسائل القدسیة. المشاعر. مفاتیح الغیب . ملاصدرا هفت بار پیاده به حج رفت و بار هفتم به سال یکهزار و پنجاه هجری در بصره درگذشت و هم بدانجا مدفون است . صاحب نخبة المقال گوید :
ثم ابن ابراهیم صدر الاجل
فی سفر الحج مریض (مریضاً؟) (1050) ارتحل
قدوة اهل العلم و الصفاء
یروی عن الداماد و البهائی .
این رباعی از ملاصدراست :
آنان که ره دوست گزیدند همه
در کوی شهادت آرمیدندهمه
در معرکه ٔ دو کون فتح از عشق است
هر چند سپاه او شهیدند همه .

(از ریحانة الادب ج 2 ص 460).