صمصام السلطنه

صمصام السلطنه . [ ص َ مُس ْ س َ طَ ن َ ] (اِخ ) نجفقلی خان فرزند حسینقلی خان ایلخانی و از سران ایل بختیاری است که در قیام علیه استبداد و برقراری مشروطیت خدمات شایانی کرده است . هنگامی که محمدعلی شاه با طرفداران مشروطیت به مخالفت برخاست ، مشروطه خواهان اصفهان درصدد برآمدند از ایل بختیاری کمک بگیرند. در این وقت بفرمان محمدعلی شاه صمصام السلطنه از حکومت بختیاری عزل شد و سردار ظفر بجای او منصوب گردید. مشروطه خواهان نامه ای به صمصام نوشته و از او استمداد کردند. صمصام از خوانین بختیاری دعوتی کرد و در شلمزار جلسه هائی تشکیل شد،سرانجام تصمیم گرفتند که علیه دولت قیام کنند. صمصام السلطنه به عموم کدخدایان و ریش سفیدان طوایف دستور داد که هر اندازه ممکن است سوار و پیاده فراهم کنند.از طرفی پیوسته بین او و مرحوم حاجی آقا نوراﷲ اصفهانی مکاتبات برقرار بود و صمصام مرتباً اوضاع را گزارش می داد تا در موقع مناسب به اصفهان رو آورند و شهر را از تصرف اقبال الدوله حاکم محمدعلی شاه خارج سازند.روز نهم ذی حجه ٔ 1326 هَ . ق . بختیاریها وارد اصفهان شدند و دو روز پس از فتح اصفهان صمصام السلطنه با عده ای سوار و پیاده وارد شهر شد. چند روز پس از فتح این شهر سه تن از فرستادگان محمدعلی شاه به اصفهان آمدند تا بهر ترتیبی که ممکن است صمصام السلطنه و ضرغام را به مراجعت به بختیاری وادارند، لیکن آزادیخواهان تهران مطلع شده مجدالاسلام کرمانی را به اصفهان فرستادند تا اقدامات فرستادگان شاه را خنثی کند. محمدعلی شاه از قیام بختیاریها و دیگر مردم ایران هراسان شده و مجدداً فرمان انتخابات و تشکیل مجلس شورای ملی را صادر کرد، ولی مردم چون به وعده های او اطمینانی نداشتند، نپذیرفتند و بختیاریها از یک طرف و سپهدار از طرف دیگر برای گرفتن تهران روانه شدند. محمدعلی شاه مفخم و سردار جنگ و سردار ظفر را مأمور ممانعت بختیاریان کرد، ولی اینان که از محمدعلی شاه دل خوشی نداشتند ترتیب کار را چنان دادند که آنها از یک طرف به اصفهان بروند و خوانین از راه دیگر به تهران حرکت کنند. نمایندگان روس و انگلیس در بین راه با صمصام و سردار اسعد مذاکره کردند که اگر خوانین برگردند، آنها ضمانت می کنند محمدعلی شاه رژیم مشروطه را برگرداند، ولی خوانین گفتند: درباریان فاسد مانع این کار خواهند شد و نمایندگان بی نتیجه برگشتند؛ پس از این ملاقات سردارو صمصام تلگرافی توسط وزیر مختار اطریش به عموم سفرای خارجه مخابره کردند که منظور بختیاریها استیفای حقوق حقه ٔ ملت ایران است و با نظم و آرامش وارد تهران خواهند شد. مقارن طلوع آفتاب روز اول رجب 1327 هَ .ق . قشون بختیاری از دروازه ٔ یوسف آباد به تهران درآمد و بدون برخورد بمقاومت از خیابان شاه آباد وارد بهارستان گردید. سپس تصادماتی بین مجاهدان و قوای دولتی روی داد. در این حال ، محمدعلی شاه ناچار شد به سفارت روس پناهنده گردد. پس از فتح تهران صمصام السلطنه رابه حکومت اصفهان فرستادند. بعدها صمصام به ریاست وزراء ایران نیز نائل گردید و کابینه ٔ وی در 19 رجب سال 1336 هَ . ق . / 11 ثور 1297 تشکیل شد و سپس از کاربرکنار گشت و وثوق الدوله به ریاست وزراء رسید (جنبش وطن پرستان اصفهان و بختیاری تألیف نوراﷲ دانشور علوی و ایران در جنگ بزرگ تألیف مورخ الدوله ٔ سپهر).