عیب کردن
لغت‌نامه دهخدا
عیب کردن . [ ع َ / ع ِ ک َ دَ ] (مص مرکب ) ظاهر کردن خطا و قصور و گناه کسی . (ناظم الاطباء). به بدی و نقص منسوب داشتن . عیب شمردن . آهو خواستن . نکوهیدن . سرزنش کردن : هرکه خواند دانم که عیب نکند به آوردن این حکایت . (تاریخ بیهقی ص 341). مردمان را عیب مکنید که هیچکس بی عیب نیست . (تاریخ بیهقی ص 339).
ما را که کند عیب چو گوییم که رهبر
در دین حق از عترت پیغمبرمااند.
تا همچو عمرو و زید مرا کور بود دل
عیبم نکردهیچکسی هر کجا شدم .
عیبم همی کنید بدانچه م بدوست فخر
فخرم بدانکه شیعت آل عبا شدم .
گر به رنگ جامه عیبت کرد جاهل باک نیست
تابش مه را ز بانگ سگ کجا خیزد زیان ؟
عیب شهری چرا کنی به دو حرف
کَاوّل شرع و آخر بشر است .
مرا به گفتن بسیار عیب نتوان کرد
کسی چه عیب کند مشک را به غمازی ؟
عوام عیب کنندم که عاشقی همه عمر
کدام عیب که سعدی چنین هنر دارد.
که عیبم کند در تولای دوست
که من راضیم کشته در پای دوست .
عیب کنندم که چند در پی خوبان روی
چون نرود بنده وار هرکه برندش اسیر.
حکمت نیک و بد چو در غیب است
عیب کردن ز زیرکان عیب است .
دوستان عیب من بیدل حیران مکنید
گوهری دارم و صاحب نظری میجویم .
ناموس عشق و رونق عشاق می برند
عیب جوان و سرزنش پیر میکنند.
|| در تداول عامه ، نقصان یافتن . به زیان رفتن . زیان دیدن . به زیان شدن . تباه شدن . مثلاً گویند: مطمئن باشید پول شما نزد فلان عیب نمی کند. (از یادداشت مرحوم دهخدا).
ما را که کند عیب چو گوییم که رهبر
در دین حق از عترت پیغمبرمااند.
ناصرخسرو.
تا همچو عمرو و زید مرا کور بود دل
عیبم نکردهیچکسی هر کجا شدم .
ناصرخسرو.
عیبم همی کنید بدانچه م بدوست فخر
فخرم بدانکه شیعت آل عبا شدم .
ناصرخسرو.
گر به رنگ جامه عیبت کرد جاهل باک نیست
تابش مه را ز بانگ سگ کجا خیزد زیان ؟
خاقانی .
عیب شهری چرا کنی به دو حرف
کَاوّل شرع و آخر بشر است .
خاقانی .
مرا به گفتن بسیار عیب نتوان کرد
کسی چه عیب کند مشک را به غمازی ؟
ظهیر.
عوام عیب کنندم که عاشقی همه عمر
کدام عیب که سعدی چنین هنر دارد.
سعدی .
که عیبم کند در تولای دوست
که من راضیم کشته در پای دوست .
سعدی .
عیب کنندم که چند در پی خوبان روی
چون نرود بنده وار هرکه برندش اسیر.
سعدی .
حکمت نیک و بد چو در غیب است
عیب کردن ز زیرکان عیب است .
اوحدی .
دوستان عیب من بیدل حیران مکنید
گوهری دارم و صاحب نظری میجویم .
حافظ.
ناموس عشق و رونق عشاق می برند
عیب جوان و سرزنش پیر میکنند.
حافظ (از آنندراج ).
|| در تداول عامه ، نقصان یافتن . به زیان رفتن . زیان دیدن . به زیان شدن . تباه شدن . مثلاً گویند: مطمئن باشید پول شما نزد فلان عیب نمی کند. (از یادداشت مرحوم دهخدا).
