غریدن
لغت‌نامه دهخدا
غریدن . [ غ ُرْ ری دَ ] (مص ) آواز بلند کردن و فریاد زدن . با ثانی مشدد هم گفته اند. (برهان قاطع) (آنندراج ). آواز بلند کردن رعد و حیوانات درنده چون شیر و پلنگ . (آنندراج ). آواز بلند برداشتن . (فرهنگ خطی نسخه ٔ کتابخانه ٔ لغت نامه ). به معنی خروشیدن بود و آن آوازی است به هیبت چون آواز شیر و پلنگ و غیر اینها. (اوبهی ) آوازی چون شیر یا رعد برآوردن . غریدن شیر . غریدن ابر. غریدن رعد. غریدن کوس . اِزآر، ذَمر، زار، زمحرة؛ غریدن شیر. وَهوَهَة؛ غریدن شیر. (دهار). ارتجاز؛ غریدن رعد. عَج ّ و عجیج ؛ غریدن تندر، غَطّ و غطیط؛ غریدن شتر و بانگ کردن . (منتهی الارب ). ارعاد؛ غرنبیدن :
ستد نیزه از دست او نامدار
بغرید چون تندر از کوهسار.
زره دارد و جوشن و خود ببر
بغرد به کردار غرنده ابر.
به پیری بغرید چون پیل مست
یکی گرزه ٔ گاوپیکر به دست .
کمان را به زه کرد مرد دلیر
بغرید برسان درنده شیر.
بغریدغریدنی چون پلنگ
چو بیدار شد اندرآمد به جنگ .
ز آواز دیوان و از تیره گرد
ز غریدن کوس و اسب نبرد.
در بیشه به گوش تو غریدن شیران
خوشتر بود از رود خوش و نغمه ٔ قوال .
چو طوس از درگه سلطان بغرید
تو گفتی کوه و سنگ از هم بدرید.
بغرید چون تندر اندر بهار
به کین روی بنهاد بر هر چهار.
بغرد همچو اژدرها چو بر عالم بیاشوبد
ببارد آتش و دود از میان کام و دندانش .
مردم سفله به سان گرسنه گربه
گاه بنالد به زار و گاه بخُرَّد
راست چو چیزی به دست کرد و قوی شد
گر تو بدو بنگری چو شیر بغرد.
شیر میغرید و دم میجنبانید، پرسیدند چرا چنین کنی ؟ گفت هم میترسم هم میترسانم . (کلیله و دمنه ).
چو رعد تند باشد در غریدن
چو باد تیزباشد در وزیدن .
به غول سیه بانگ برزد خروس
درآمد به غریدن آواز کوس .
بغرید مانند غرنده ابر.
زآن سبب کاندر شدن واماند دیر
خاک را می کند و میغرید شیر.
بغرید بر من که عقلت کجاست
چو دانی و پرسی سوءالت خطاست .
باد سخت جنبید و دریا در جوش افتاد و درغرید. (ترجمه ٔ دیاتسارون ، انجیل معظم ص 182). || آواز کردن کبوتر. (آنندراج ) :
چون کبوتر که بغرد ز نشاط، ای شیشه
قلقل باده ٔ رنگین ز گلویت پیداست .
|| خمیازه کردن . خمیازه کشیدن . || (اِ) رعد.
ستد نیزه از دست او نامدار
بغرید چون تندر از کوهسار.
فردوسی .
زره دارد و جوشن و خود ببر
بغرد به کردار غرنده ابر.
فردوسی .
به پیری بغرید چون پیل مست
یکی گرزه ٔ گاوپیکر به دست .
فردوسی .
کمان را به زه کرد مرد دلیر
بغرید برسان درنده شیر.
فردوسی .
بغریدغریدنی چون پلنگ
چو بیدار شد اندرآمد به جنگ .
فردوسی .
ز آواز دیوان و از تیره گرد
ز غریدن کوس و اسب نبرد.
فردوسی .
در بیشه به گوش تو غریدن شیران
خوشتر بود از رود خوش و نغمه ٔ قوال .
فرخی .
چو طوس از درگه سلطان بغرید
تو گفتی کوه و سنگ از هم بدرید.
(ویس و رامین ).
بغرید چون تندر اندر بهار
به کین روی بنهاد بر هر چهار.
اسدی (گرشاسبنامه ).
بغرد همچو اژدرها چو بر عالم بیاشوبد
ببارد آتش و دود از میان کام و دندانش .
ناصرخسرو.
مردم سفله به سان گرسنه گربه
گاه بنالد به زار و گاه بخُرَّد
راست چو چیزی به دست کرد و قوی شد
گر تو بدو بنگری چو شیر بغرد.
ناصرخسرو.
شیر میغرید و دم میجنبانید، پرسیدند چرا چنین کنی ؟ گفت هم میترسم هم میترسانم . (کلیله و دمنه ).
چو رعد تند باشد در غریدن
چو باد تیزباشد در وزیدن .
نظامی .
به غول سیه بانگ برزد خروس
درآمد به غریدن آواز کوس .
نظامی (از آنندراج ).
بغرید مانند غرنده ابر.
نظامی .
زآن سبب کاندر شدن واماند دیر
خاک را می کند و میغرید شیر.
مولوی .
بغرید بر من که عقلت کجاست
چو دانی و پرسی سوءالت خطاست .
سعدی (بوستان ).
باد سخت جنبید و دریا در جوش افتاد و درغرید. (ترجمه ٔ دیاتسارون ، انجیل معظم ص 182). || آواز کردن کبوتر. (آنندراج ) :
چون کبوتر که بغرد ز نشاط، ای شیشه
قلقل باده ٔ رنگین ز گلویت پیداست .
مسیح کاشی (از آنندراج ).
|| خمیازه کردن . خمیازه کشیدن . || (اِ) رعد.
