فصلی

فصلی . [ ف َ] (ص نسبی ) منسوب به فصل . مربوط به فصل . (فرهنگ فارسی معین ). || تاریخی است از سال شمسی که بفصل تعلق دارد، اما مأخذ آن تاریخ هجری قمری است . تفصیل این اجمال بدین منوال است که در عهد جلال الدین اکبر پادشاه هند در دفاتر تحصیل خراج هندوستان طرز جدید سیاق میرزایان ایرانی قرار یافت ، به جهت جمعیت اسلام . تاریخ «سنبت بکرماجیت » که در دفاتر هند از قدیم معمول بود مندرج ساختند، لیکن چون مدار تحصیل خراج بر فصول شمسی است لهذا تفاوت بسیار پیدا شد. در آن تاریخ که سال 971 هَ . ق . بود و اتفاقاً در آن ایام مبداء سال هجری که غره ٔ محرم باشد با ابتدای فصل پاییزو قرب زمان اعتدال شب و روز که نزد هندوان یازدهم درجه ٔ سنبله است مطابق افتاد. سنین هجری را بدان قدر که گذشته بود فصلی نام نهاده ، آغاز سال از تحویل آفتاب به سنبله که تقریباً ابتدای ماه کوار و شروع هنگام درودن زراعت فصل پاییز باشد مقرر ساختند. چون سال تاریخ هجری که قمری بود در دفاتر تحصیل خراج به سبب تعلق فصل شمسی منتقل گردید و در دیگر مقدمات سال تاریخ هجری به دوازده ماه قمری به دستور سابق باقی ماند. پس به مقابله ٔ تعداد ایام هر دو تاریخ در مدت دو سال و هشت ماه و شانزده روز چهار گهری زیادت ، یک ماه در شهور قمری پیدا گشت ، زیرا که سال شمسی 365 روز و ربع روز است و در اینجا مراد از روز مجموع روز و شب است که شصت گهری باشد، پس سال قمری کوتاه تر است از سال شمسی به 10 روز و 53 گهری و 9 پل . بعد از انقضای مدت صد سال فصلی شمسی زیادت سه سال و چند روز بر سال هجری قمری پدید آید. (فرهنگ فارسی معین از غیاث و آنندراج ). به اصطلاح مردم هندوستان تاریخ سال شمسی که بفصل تعلق دارد و این تاریخ را جلال الدین اکبرشاه در سال نهصد و هفتاد و یک هجری برقرار کرد و مبداء آن را از تحویل شمس به سنبله قرار داد. (ناظم الاطباء).